Demerara
Wganer G. Barreira
Tradución: Leandro Gracía Bugarín
Editorial Galaxia, Vigo, 2021. 210 páxinas.
O autor de Demerara é o xornalista brasileiro Wagner G. Barreira (1962). Na ficción, rotulada co nome dun barco Demerara, ergue unha vida posible para o seu avó do que só sabe que naceu en Galicia, que chegou a Brasil nese vapor e morreu novo. A novela foi publicada no Brasil no ano 2020, e arestora Galaxia achéganola na lingua de noso.

Malia que a novela é ficción, o autor inventa unha vida posible, baseando a súa trama sobre alicerces históricos: a do emigrante que embarca no navío e que contribuirá a difundir a mal chamada gripe española en América. Dous navío que parten de España levaron a América o antídoto e o virus de dúas enfermidades: a carabela María Pita que no ano 1803, na expedición de Balmis embarca e leva a vinte e dous nenos orfos que portaron viva nos seus corpos a vacina da variola. E o Demerara que, pola contra leva o virus da gripe e espállao por todo Brasil, onde porén xa chegara.
Narrada en primeira persoa, a novela ofrécenos a peripecia individual do avó, cuxas pegadas o autor descoñecía. O punto de partida foi o mesmo de tantos emigrantes, mozos galegos que se embarcaron para iren a América e procurar un futuro. O escenario é o do mundo en guerra, aflixido pola pandemia más mortal ata hoxe desde a peste bubónica da Idade Media. O autor ten constancia de que existiu un Bernardo Gutiérrez Barreira e a narrativa novelesca é unha tentativa de recrear esa figura dentro dunha historia verosímil, se ben enteiramente ficcional. Mais a historia dalgún xeito mantén a trama.
O libro consagra unha boa parte á diseminación da gripe española en España e no Brasil. Na Península houbo unha primeira onda de gripe que se estendeu desde a cidade de San Sebastián. Con todo, o virus que embarcou no Demerara era o da segunda onda, moito máis letal en nun país sen estruturas de saúde pública e un goberno centralizado.O avó tivo a sorte de pasar por esta segunda onda sen se contaminar.
Na novela abonda a narrativa afectiva: a despedida da oliveira en Vigo, pés apuntando para a rúa, en Brasil sinal de mal agoiro, a uva que traída do norte de Portugal e que o personaxe Manuel planta en San Paulo, unha forma de recuperar a terra perdida de Portugal. Demerara, malia estar narrada en primeira persoa, tamén reflicte unha historia colectiva: o proceso de adaptación e construción dun país polos emigrantes. Escrito todo sen tonalidade profesoral. As avesas, ofrécelle ao lector unha visión particular dun fenómeno histórico. Novela ambientada hai máis de cen anos cun final aberto. Historia dun pais, e dunha forma análoga, dunha familia.
(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o 10 de febreiro de 2022)