Delirantes e lúdicas parodias de César Aira

 

Festival

César Aira

Tradución de Juan Tallón

Editorial Trifolium, Iñás-Oleiros (A Coruña), 2013, 98 páxinas.

 

   Recoñece César Aira, o eminente e prolífico escritor arxentino, que existe a superstición de que el sempre acaba escribindo una novela sobre todo o que lle acontece. Mais César Aira nega esa premisa e afirma que detesta as novelas sobre algo. Un libro sobre algo debe ser un ensaio ou unha crónica. Así pois, Festival non sería una novela en clave sobre a súa participación como membro do xurado no Festival de Cine Independente de Buenos Aires. Ás avesas, todo o que a novela contén, confesa Aira, é froito da súa fantasía. Con todo, os coñecedores da estética de vangarda aireana (fontes temáticas moi amplas e con frecuencia tiradas do seu propio traballo, o emprego en doses moderadas e razoables do método da escritura automática dos surrealistas, mesturada coas expresións máis populares da cultura), e que así mesmo teñan experiencia da dinámica dun festival de cine independente, estarán tentados de recoñecer nas páxinas deste relato, Festival, os avatares tirando a cool e a fauna polimorfa dos participantes nun festival cinematográfico como o de cine independente da cidade porteña, aínda que cómpre recoñecer que a novela non fala dese festival de Buenos Aires, nin recrea, a xeito de crónica xornalística, as vivencias de alguén pertencente á tribo dos cinéfilos.

   A novela  de César Aire, breve como case que todas as súas, é algo máis: unha ollada aceda e corrosiva verbo de calquera festival de cine independente, un retrato do seu mundo delirante, ateigado de alucinantes absurdos.

   Os lectores galegos teñen a oportunidade / privilexio de ler a primeira edición comercial desta novela de César Aira. Se ben existe unha versión orixinal deste texto, impresa e distribuída por Mansalva como parte do catálogo do Festival de Cine de Buenos Aires do pasado ano, a edición que arestora nos ofrece a coruñesa Editorial Trifolium, debe ser considerada como a primeira edición comercial. Con posterioridade Festival foi traducida ao alemán con ocasión do cincuentenario da Viennale.

   A versión galega conta ademais co especial aliciente de estar traducida á nosa lingua por Juan Tallón, seguramente o mellor coñecedor, nesta beira do Atlántico, da escrita de César Aira. Para os que acubillen algunha dúbida, remítoos a novela A pregunta perfecta (O caso Aira-Bolaño) da autoría do escritor galego.

   Festival é unha pequena obra mestra aireana, que lle permite ao autor reflexionar sobre o estado do cine moderno na súa dobre vertente: cine comercial e cine de autor, á vez que nos conta unha delirante historia, na que o absurdo, a parodia, as situacións cómicas e o cinismo camiñan en paralelo.

   O punto de partida da novela é a chegada a unha cidade que ben podería ser Buenos Aires se alí houbese montañas, do prestixioso director de cine belga Alec Steryx para presidir o xurado do Festival de Cine Independente e ser a máxima atracción do mesmo. Steryx, autor de films de ciencia ficción clase B, convertérase nun director de culto para os entendidos e ese entendemento xa se fixera global. Mais, en realidade, o cineasta belga semellaba imitar con torpeza ou cinismo as producións do xénero dos anos cincuenta. Un adiantado, pois, “o Antonioni do espazo exterior”.

César Aira

   Unha sinxela lectura da novela non iría máis alá deste aloucado divertimento, pero a novela encerra unha manchea de reflexións que transcenden este conxunto de enredos e brincadeiras. Cómpre, pois, ler  Festival en clave alegórica, como denuncia xocosa da festivilización  da cultura. As digresións, preñadas de ironía sobre o remuíño de actividades dun festival de cine, cos estereotipos que o frecuentan, a cultura da imaxe, os snobismos, as formas de provocar o recoñecemento público, os lindes do fanatismo…converten a novela de Cesar Aira nun verdadeiro artefacto que etnografía con ironía brutal as contradicións das sensibilidades posmodernas. Nada máis apropiado que o escalpelo de César Aira para destripar ese turbillón de actividades, hoxe convertidas en puro e simple festival.

Vidas que evolucionan como nubes

Nubes de evolución

Andrea Maceiras

Edicións Xerais, Vigo, 2013, 186 páxinas.

 

 

   Unha fría estación de autobuses pode ser un bo lugar para aprender da vida e para atopar un sitio no mundo. É unha das moitas e interesantes conclusións que se poden tirar desta novela de Andrea Maceiras (A Coruña, 1987), unha moza xa con certa experiencia nos eidos literarios (narrativa e poesía) e que con esta novela, Nubes de evolución, quedou finalista do Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil na convocatoria do ano 2011. No pasado mes de xaneiro Edicións Xerais editou a novela na colección “Fóra de xogo”.

Nubes de evolución é unha historia de fríos, de inestabilidades, de soidades, de encontros casuais, por veces inverosímiles, e de personaxes que, unidos por a frase dunha cancións dos Rolling Stones (Angie) e tamén pola presenza de dúas persoas co mesmo nome, unha delas soamente evocada ao final do relato, conseguen atoparse a si mesmas.

A novela, en efecto, de lectura doada para adultos e adolescentes, preséntanos a tres personaxes. Os tres narran en primeira persoa anacos das súas vidas ou as súas vivencias. Son vidas marcadas polo desengano, polo fracaso e, sobre todo, pola soidade. Teñen en común o feito de se atoparen casualmente na fría estación de autobuses. Alí traballa Amanda, unha moza de dezanove anos, nai solteira que vive coa súa filla Ánxela, cos seus soños rotos e o rostro afundido polo cansazo. Leva más dun ano dedicada a superar os retos de cada día. Pola mesma estación transita cada dous días Uxío, un rapaz rebelde, con problemas familiares e relacións tensas, que reproduce coa súa moza o mesmo comportamento que teñen os seus pais entre si. O terceiro narrador homodiexético é Luís, un vello profesor de instituto, cheo de manías, que, incapaz de asumir a realidade da morte da súa muller, constrúe unha morea de hábitos absurdos cos que por orde na súa vida. O seu traballo como docente no instituto está así mesmo lacerado pola rutina.

Andrea Maceiras

De xeito gradual, Andrea Maceiras vai achegándolle ao lector as maneiras como estes tres personaxes, que nos seus primeiros encontros mesmo se desprezan entre si, van establecendo entre eles unha relación. O detonante será a frase da canción Angie (When will those clouds all disappear?)  pintada na estación. Esa frase romperá o xeo que os afasta, e así  a base de silencios, pequenas conversas, vanse desprendendo de fríos e tristuras, de odios e amarguras e asumirán o reto de recobrar as súas vidas. Ánxela será a forza secreta na que se apoien.

A autora achéganos unha aceptable novela que mantén o interese do lector. Con indubidables acertos, como tal ao narrar a evolución dos tres personaxes -son a antítese  de personaxes planos-; no retrato introspectivo destes tres seres xeados sobre todo polo frío da vida; na descrición da soidade, ese medo ao silencio absoluto, ao baleiro, e o esforzo que fan estes tres seres por superala. Novela de lectura optimista, quizais en exceso, de casuais encontros moi determinantes. En resumo, un puzzle vital ben relatado e cun final tan feliz que precisamente por iso resulta pouco crible ou propio dalgunha serie folletinesca.

A Trabe de Ouro, 92

 

A Trabe de Ouro

Publicación galega de pensamento crítico

Dirección: X. L. Méndez Ferrín

Sotelo Blanco Edicións, Santiago de Compostela, 2013, 146 páxinas.

 

   Contra vento e marea e facendo fronte a dificultades e atrancos dos que soamente son coñecedores a dirección da revista, o consello de redacción e a empresa editora, pero que nós podemos intuír, A Trabe de Ouro, esa publicación galega de pensamento crítico, acode á cita co seu lectorado, acadando así o número 92, que corresponde ao último trimestre do ano 2012. Vinte e tres anos de pensamento crítico, nunha época pouco propicia ao pensamento e aínda moito menos a esas revoltas lóxicas que, invocando a Alain Badiou, presente neste número, son consubstanciais con función de pensar de xeito crítico.

   Porque A Trabe de Ouro segue a ser maledicente e crítica nun mundo que confunde a universalidade coa uniformidade do pensamento, que menospreza o diálogo e marxina a aqueles que falan de pluralidade ou se rebelan contra as identidades impostas e tamén afirmadas e loadas polos poderes fácticos, é dicir polo planetario dominio neoliberal.

   Logo dunhas esclarecedoras liñas editoriais sobre os territorios da crise (reducida a Europa e aos EE.UU. países cen por cen capitalistas, e sobre a desfeita de Galicia), a revista nutre as súas habituais seccións (Cuestións, Acoutacións, Textos, Publicacións e Crónica) con traballos de fonda entalladura. Francisco Sampedro (“A urxente subxectivación política”) reflexiona, máis unha vez, sobre marxismo e cuestión nacional, chegando á conclusión de que o comunismo do século XXI ten a súa vixencia diante e non detrás e todo por ganar. Marx e o comunismo non pasaron polo mundo “como unha teoría e ideoloxía de superficie”. Están inscritos na historia, na forma dun discurso inédito, imprescritíbel. O filósofo Alain Badiou proponnos unha sorte de autoconfesión, feita non ao xeito dun autorretrato, senón con imaxes e viñetas biográficas. Dez viñetas que retratan as súas orixes -agregado de filosofía que é a única posibilidade de asumir a dobre filiación: a maternidade literaria e a paternidade matemática-, a súa formación e andadura ata desembocar na literatura. Verbo da identidade feminina  escribe Manuel Fernández Blanco (“Identidade feminina, amor, violencia e feminicidio na actualidade”). No ronsel sobre todo de Lacan, o autor analiza a feminidade na época actual, a violencia sexual, o feminicidio e a situación que se produce cando a muller deixa de ser obxecto para se converter en suxeito, cunha depreciación do amor no discurso de moitas mulleres. Xosé Ramón Pena achéganos a segunda parte do seu traballo “A occidentalización do cantar trobadoresco”. Un dos nosos medievalistas máis rigorosos e sobranceiros analiza as coordenadas onde emerxen os cantares de amor galego-portugueses.

X. L. Méndez Ferrín, director de A Trabe de Ouro

   Dúas recensión de publicacións con achegas de Víctor Campío Pereira sobre a novela A noite branca de Francisco X. Fernández Naval, e de Francisco Sampedro sobre o pomeario transmuta de Xabier Cordal e unha lembranza de Xan González Millán aos dez anos do seu pasamento e o desastre do Prestige, asinada por Francisco Fernández Rei, pon cabo a este número de A Trabe de Ouro, no que sigo botando en falta o espazo final “Censura democrática”. El será que a censura desapareceu das nosas coordenadas ou só está temporalmente adormecida?

“Herdeiros da Miseria”, viaxe á tona da miseria na Galicia rural

 

Herdeiros da Miseria

Cosntantino Cuesta Ibáñez

Finis Terrae Ediciones, Santiago de Compostela, 2012, 102 páxinas.

 

   Constantino Cuesta Ibáñez forma parte desa longa nómina de médicos, frecuentemente ignorados, seducidos pola escrita e, no seu caso, tamén polas artes pictóricas. Froito da súa dedicación á escritura é esta novela curta, escrita entre 1995 e 2006, co propósito, se o prólogo non é apócrifo, de non morrer de aburrimento mentres estudaba a memoria da OPE (Oferta Pública de Emprego), é dicir, a súa  oposición médica.

   Unha novela de prosas costumistas e ruralistas. En efecto, Herdeiros da Miseria é unha novela de aldea, que sitúa a súa trama nun tempo pasado, pero aínda non extinguido na súa totalidade.

   No corazón e nas contornas dese lugar aldeán sitúa Constantino Cuesta Ibáñez a súa trama novelesca, literaturizando as pequenas vicisitudes dunha familia. Detrás desta novela está claramente o azougue dunha aldea e no mesmo reflíctese a galería de personaxes que actúan e pensan con esquemas, pautas, valores ou prexuizos da vida aldeá. Tamén vivindo as súas carencias. Endalí que a fame  sexa a constante que, malia que o lectorado poida crer doutro tempo, está `presente no vivir cotián destes personaxes.

   Narrada desde o punto de vista dun cativo, membro dunha familia extensa e pobre (na casa non hai nin luz, nin auga, nin televisión) a novela achégase aos membros deste clan familiar: á avoa, co pelo branco e os ollos azuis, que di palabrotas e desaparece do mundo dos vivos bicando o neto; o pai que preside a mesa familiar, fala pouco e seco; o avó, sempre co caxato na man dereita con resaibos machistas, que latrica cos seus pantasmas; o tío Pequeniño, un verdadeiro rañicas; o tío Manuel Xeneroso, a súa antítese, que convida a familia a encherolas; a morte do avó e as liortas pola herdanza que a piques estiveron de deixar a familia na indixencia.

Constantino Cuesta Ibáñez

   No plano técnico, Herdeiros da Miseria é unha novela moi sinxela e elemental: ese cativo narrador cóntanos desde a súa omnisciencia infantil unha acción alíxera e lineal, carente de matices e de calquera digresión descritiva que desvíe o lector do seu obxectivo principal.

   Verbo do estilo e da lingua, cómpre dicir que Cuesta Ibáñez, sen empregar grandes alardes estilísticos e complicacións formais, escribe esta súa primeira novela nun galego case que sempre correcto.

Memorias dun “dióscuros” ferrolán

 

Amada liberdade

Fernando Pérez-Barreiro Nolla

Teresa Barro

Edicións Xerais, Vigo, 2013, 398 páxinas.

 

   Conta Fernando Pérez-Barreiro Nolla neste moi interesante libro de memorias que, sendo estudante de dereito en Santiago, Ramón Piñeiro lle confesou, arredor daquela famosa mesa-braseiro pola que pasou máis dunha vez, que el e Xosé Manuel López Nogueira eran os “dióscuros” ferroláns e que tiñan nas súas mans o futuro do ensaio en galego. Os avatares da vida fixeron que non se cumprira ese prognóstico e que Fernando Pérez-Barreiro se realizase profesionalmente primeiro como redactor e locutor dos servizos exteriores da BBC, e máis tarde como xefe do servizo de tradución da Organización Internacional do Café. Tamén, como tradutor ao galego dunha obra de teatro de Shakespeare e como autor  das primeiras tradución directas do chinés ao galego. Mais é unha das millentas anécdotas  e revelacións que descubrimos tirando polos fíos do nobelo da vida deste intelectual galego, pouco coñecido en Galicia porque a súa vida desenvolveuse na súa meirande parte fóra de Galicia, se ben nunca foi alleo á evolución do nacionalismo e dos proxectos galeguistas.

   Un título moi acaído, Amada liberdade, para seguir os roteiros da vida dun home que sempre quixo ser libre, un resistente teimudo a perder a liberdade, como se deduce do fracaso dos intentos do Opus en Galicia para que ingresase na institución, e tamén polos xuízos e valoracións da súa relación con Ramón Piñeiro. Como di a que foi a súa muller e compañeira, Teresa Barro, o seu proxecto vital contemplaba a independencia e unha vida sinxela, sen renunciar, porén, nunca ao galeguismo, malia que máis da metade da súa vida estivesen os dous afastados xeograficamente da nosa terra.

   Cunha prosa moi sinxela -estilo memorialístico-, e ao mesmo tempo atraente, Fernando Pérez-Barreiro Nolla (1931-1910), dá conta da súa andadura vital. Nacemento e  adolescencia en Ferrol; traslado a Viveiro onde seu avó fora cacique e amañador de eleccións. Os seus contactos co mundo clerical -un seu tío era cura- do que non tirou  experiencia relixiosa ningunha. O descubrimento de libros censurados e a obra de escritores galeguistas como Noriega Varela. Máis tarde, a súa estadía en Santiago para estudar a carreira de dereito nunha universidade na que atopa pouco rigor intelectual e galeguismo por ningures. As Festas Minervais, faladoiros arredor de Otero Pedrayo e Bouza Brey. López Nogueira preséntalle a Ramón Piñeiro co que mantén unha estreita e duradeira relación desde as iniciais conversas na mesa-braseiro. E aquí, ao longo de moitas páxinas, dá comezo o que alguén ten chamado o “exercicio de deconstrución de Piñeiro”. Ramón Piñeiro, unha figura moi controvertida, con luces e sombras, pero para Pérez-Barreiro, con que o uniu unha boa amizade, un personaxe implacable co nacionalismo galego primeiro nun Santiago no que se cultiva unha cultura de salón. Máis tarde, e no contexto da guerra fría, recomendando lecturas que detrás tiñan á CIA.

   Son moitos os personaxes que teñen vida na memoria de Fernando Pérez-Barreiro Nolla. Lembranza moi positiva de Carballo Calero, de X. M. López Nogueira, X. M, Beiras, Ramón  Lugrís, Avilés de Taramancos, X. L. Franco Grande, Méndez Ferrín, Eduardo Punset e moitos outros.

Teresa Barro e Fernando Pérez-Barreiro Noalla

   As memorias ficaron inconclusas porque a morte segou de xeito inesperado a vida deste intelectual galego que dentro ou fóra da súa terra sempre estivo ao servizo dos ideais galeguistas. Será Teresa Barro, nun longo apéndice rotulado “A vida xuntos” a que nos agasalle cun relato que serve de contrapunto e complemento das memorias do seu compañeiro. E se Fernando Pérez-Barreiro deconstrúe a figura de Ramón Piñeiro, Teresa Barro fai algo semellante con Otero Pedrayo como profesor en cuxas clases, confesa, nunca viu un verdadeiro atractivo e menos nas súas vulgaridades impositivas e machistas, impropias dunha lección  universitaria nin hoxe nin tampouco nos anos cincuenta.

   Un libro, pois, que recupera desde a experiencia vital dun intelectual independente a historia do noso pais na segunda metade do século XX, da que fai unha interpretación crítica, sempre argumentada, que desfai tópicos,  pon a cada quen no lugar que os autores, sen acritude, consideran que merece e que ademais permite unha pracenteira e ao mesmo tempo ilustrativa lectura.

 

Ler a Marcovaldo logo do boom económico

Marcovaldo ou as estacións na cidade

Italo Calvino

Tradución de Silvia Gaspar

Edicións Xerais, Vigo, 2013, 208 páxinas.

 

   Reedita Edicións Xerais na Colección Xabaril, os vinte relatos que, en tradución de Silvia Gaspar, xa apareceran en 1987 na Colección Xabarín: Marcovaldo ou as estacións na cidade do escritor cubano-italiano Italo Calvino (1923-1985). O autor é un brillante experimentador que salta dunha forma literaria a outra. Endalí que na súa produción sexa posible diferenciar varios períodos. Seguramente o máis coñecido sexa aquel que camiña pola invención fantástica, nomeadamente nos eidos das fábulas e da fabulación que permiten lecturas alegóricas e simbólicas, ateigadas de petiscos históricos, políticos, filosóficos, privados e públicos. Un período que abranguería a triloxía “Os nosos antepasados” (O vizconde demediado, O barón rampante e O cabaleiro inexistente).

Mais Italo Calvino tamén é autor dunha narrativa que, malia unha certa contaminación derivada do mundo da fábula e do absurdo, se achega e esculca a realidade social na que vivimos. Pertencen a esta liña o libro que nos ocupa Marcovaldo ou as estacións na cidade e La giornata d’uno scrutatore, que eu saiba aínda sen traducir á lingua de noso. Marcovaldo ou as estacións na cidade foi publicado en dúas datas distintas: 1958 e 1963, o que os abre as portas para captar a evolución do autor: máis fabulosos e fantásticos os relatos da primeira serie e, aínda que trate os mesmos temas -os problemas da sociedade urbana- os relatos escritos en 1963 están máis preñados de ironía e mesmo de chiscadelas ao absurdo.

O núcleo argumental desta restra de relatos ten moito que ver co neorrealismo italiano. Lendo as andainas e reflexións de Marcovaldo, veñen á cabeza certos personaxes de Visconti ou de Vittorio De Sica. Marcovaldo, o personaxe principal, é un proletario urbanita, pai de familia numerosa que soña e procura sen descanso pequenas raiolas e faíscas de natureza na paisaxe urbana, aínda que sexa en forma de cogomelos velenosos, tabáns, castiñeiros de Indias ou en voos de arceas outonais.

O autor dedica a cada unha das estacións do ano estes contos, en ciclos de catro en catro. Son os períodos nos que se desenvolve  a vida deste amacelado e á vez irónico personaxe que procura inutilmente a natureza nunha cidade industrial. Busca efémera e candorosa, aínda que Marcovaldo nunca se desalenta, por moito que se engane e confunda como lle acontece xa no primeiro relato, “Cogomelos na cidade”. Os primeiros contos de Marcovaldo son curtos, ateigados de chispa e veñen definidos por un desenlace imprevisto no que case que todo sae mal. Un amoado de relatos teñen, porén, un caracter realista e mesturan humor e ironía  coa desabrigada situación que vive Marcovaldo e a súa familia. Son, xaora, narracións tristes e abertamente doentes e desaboridas, xa que descobren a paupérrima e por veces pavorosa situación na que viven os marxinados do mundo.

Italo Calvino

Un libro, xa que logo, de grande actualidade neste intre e neste mundo onde soamente manda a racionalidade instrumental e a procura do beneficio económico utilitarista, que tantos males  está provocando entre a “especie dos homes e das mulleres sabios e sabias”, escrava dun progreso no que, como di Italo Calvino, as perdas son absolutas e as ganancias, incertas. Mesmo que sexa de forma indirecta, porque Marcovaldo non acostuma a emitir xuízos verbo da destrución da natureza e as desfeitas das sociedades capitalistas, rexeita Italo Calvino as concepcións finalistas da historia e do progreso que provoca máis calamidades que beneficios. O cándido e case que infantil Marcovaldo, efectúa, porén, nestes contos,unha fonda crítica, afastada de todo moralismo, tanto dos estragos ecolóxicos como das sociedades consumistas e do imperio absoluto do diñeiro.

O que Italo Calvino puña en evidencia nas décadas dos cincuenta e sesenta, ten medrado arestora de xeito exponencial. Moi oportuna, pois logo, esta reedición dunha das obras emblemáticas de Italo Calvino.

A modernidade de “A servidume voluntaria”

A servidume voluntaria

Étienne de La Boétie

Tradución de Armando Requeixo

Editorial Trifolium, Iñás-Oleiros, 2013, 83 páxinas.

 

Unha vez máis a colección “Musa pedestris” da Editorial Trifolium ofrécenos a posibilidade de gorentar na lingua de noso pequenos ensaios en canto a súa extensión, mais dun fondo calado, se os consideramos como achegas ao pensamento universal. Un dos últimos é a tradución directa, traballada e nun galego xenuíno do Discours de la servitude voluntaire de Étienne de La Boétie, da man de Armando Requeixo e que Trifolium titulou A servidume voluntaria.

O Discurso da servidume voluntaria ou contra o UN é un acto de escritura acometido hai máis de catro séculos por un mozo estudante de apenas dezaoito anos, nacido no seo dunha familia acomodada, feito que lle permitiu escapar do analfabetismo, nun intre no que as nacións-estado europeas estaban no seu máximo auxe e nunha época de apoxeo das monarquías absolutas. Contemporáneo asemade do desenvolvemento das estruturas administrativas en Francia que establecen unha nova forma de gobernar: a arte da servidume voluntaria, na que sen dúbida matinaba Michel Foucault cando definía a actitude crítica como “a arte da inservidume voluntaria”.

Son moitos os aspectos merecentes de admiración neste breve ensaio. Entre eles a erudición e a solidez da argumentación tendo en conta a xuventude do seu autor, que impresionará a Montaigne, que quixo coñecer de contado a  La Boétie, ao que por certo homenaxea nos seus Ensaios. A precoz xenialidade do autor e do seu texto fixo que un dos máis ilustres comentaristas do mesmo, Pierre Clastres, se preguntase se La Boétie non sería no pensamento político o que Rimbaud na poesía. Outro trazo que chama  a atención é a actualidade dun texto, non só precursor intelectual e mesmo alicerce do anarquismo, senón tamén dos actuais movementos sociais de desobediencia civil e  resistencia pacífica. Ademais, a sólida e erudita alegación que La Boétie soubo ver no feito da dominación política, que é un dos problemas fundamentais das relacións humanas.

As sociedades humanas están atravesadas por estruturas de poder que cristalizan no que Edgar Morin chama o terceiro nacemento do home: a máquina estatal entendida como “monopolio da violencia física lexítima” (Max Weber). Esta maquinaria estatal trocouse nas sociedades históricas en institucións absolutistas como reis e emperadores, ata o punto de que no século XVI, para a conciencia dos occidentais , ter fe, ter leis e ter rei era o criterio de distinción entre as sociedades civilizadas e as salvaxes.

A servidume voluntaria é claramente un discurso político e verbo da política xa que presenta a cuestión da autoridade sobre o pobo e analiza as razóns das relacións de dominación e servidume. Aínda que o tempo de La Boétie está moi afastado da fundamentación contractualista do poder (a dominación derivada do contrato entre persoas libres), as súas ideas prefiguran ese contrato social ao convidar ao lector a estar vixilante, tendo sempre a liberdade como referencia.

La Boétie expresa coa linguaxe dos lóxicos do seu tempo (con definicións negativas e xa que logo incompletas) este mal desorbitado: a irrupción do inhumano (o poder absoluto) no humano. Soamente nos di do que non depende. Porén, varios dos grandes lectores da Servidume voluntaria corrixen esa ambigüidade, subliñando a promesa utópica da “Tríada”, unha reforma social baseada na igualdade máis absoluta (Pierre Lerroux), ou afirmando que a liberade voluntaria non é unha utopía e a alienación non é necesariamente un destino (Pierre Clastres).

Étienne de La Boétie

Escribiu Norberto Bobbio que toda a teoría do pensamento político pode ser dividida en dous grandes territorios segundo onde poñamos o acento: quer no deber de obediencia civil, quer no de resistencia, no que cómpre inserir a desobediencia civil no seu significado de non consentimento coa lei para demostrar publicamente a súa inxustiza. A desobediencia cívica , pasiva ou activa, é un concepto moderno nacido no século XIX. Pero, sen ningunha dúbida, o Discurso da servidume voluntaria, participa desta modernidade, xa que nos convida  a rebelarnos contra o tirano. O lector de hoxe de La Boétie sabe que as tiranía do noso tempo non soamente toman a forma de persoas, senón que se insiren sobre todo nas institucións e mecanismos que dominan este fachendoso  mundo global tan inxusto.

A mesma modernidade que o lector atopa cando La Boétie fai coincidir o republicanismo e o dereito natural. Aínda que o autor renuncie a ocuparse directamente da “controvertida cuestión”, república ou monarquía, non ten ningún reparo en preguntarse se a monarquía é merecedora dalgún papel, “posto que é ben difícil crer que teña nada de público un tipo de goberno onde todo é dun” (páxina 14).

Velaquí, pois logo, algunhas das razóns, que non substancian a xenialidade e a actualidade desde breve texto, pero que poden servir de suxestións para lelo na lingua de noso.