Trama complexa. De mulleres, homes e camiños.

Camiño negro

Ramón Area

Edicións Positivas, Santiago deCompostela, 2020, 253 páxinas

   O autor de Camiño negro,Ramón Area é un psiquiatra con abondas publicación no eido específico da súa especialidade. Mesmo obtivo con Psicopatoloxía do retorno o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio no ano 2006. Mais Ramón Area non se acoutou a textos e estudos da súa profesión. De feito, Camiño negro é a súa segunda novela, e o seu incipit e toda unha manifestación de intencións. “Toda esta historia vai de mulleres, homes e camiños”.

   Os camiños son os da Ruta Xacobea, que nomea nas primeiras páxinas seguindo a Aymerich Picaud. Mais a novela de Ramón Area non vai co Camiño Xacobeo. A trama, como tal céntrase na procura duns documentos roubados no  Arquivo Nacional; non sabemos qué documentos son, pero para atopalos encárganse tres investigadores: Lucia, garda civil aínda nova, o sarxento rural Fernández afecto aos vellos métodos e cun pasado ateigado de interrogantes, e  Cazale, durante trinta anos profesor de debuxo que recendía a aburrimento, confidente e falsificador.

Deben atopar os documentos axiña e sen publicidade. O escenario é a Compostela de camiños, igrexas, beatas e peregrinos. Dalgún xeito todo isto ten que ver con Camiño Xacobeo. Endalí que o autor non se esqueza do mesmo no título, aínda que agora non é un camiño de estrela, senón negro.

Ramón Area

A trama parte desta situación, e os xefes pensan que o que roubou os documentos non é unha persoa versada e informática, senón un vello que sabía conseguir calquera cousa ilegal. Noutras palabras, un caso dos tempos de antes.O autor describe os investigadores, nomeadamente a Cazale, con ironía e sarcasmo. E lembra os anos de loita nos tempos da reconversión naval en Vigo. Os que daquela eran xuventude rebelde, hoxe son don Manuel, empresario de éxito ou banqueiro. Nunha trama moi complexa porque a novela recala en varios subxéneros, ao final hai unha solución ben construída e consonte con personaxes reconvertidos de ex loitadores  contra a reconversión naval en persoeiros de éxito financeiro ou mundano.

   O principal fío que tira da trama é sen dúbida a investigación policial detectivesca na que cómpre salientar o papel de Lucia Méndez. Mais na novela danse cita outras tramas secundarias. Unha trama relixiosa con Santiago o Maior, Prisciliano e a Catedral de Santiago que enchen moitas páxinas. Un Santiago retranqueiro, e Prisciliano, un home que rematou mal por culpa da súa teimosía, propia desta Galicia de bosques e ríos. Tamén unha novela onde sae á luz o conflito social da reconversión naval, e a delincuencia, tanto marxinal como a que percute nos altos cargos e mesmo no corpo da Garda Civil. Xa que logo, un título Camiño negro que acae co contido da novela.

(Texto publicado no xornal Farode Vigo o 21 de xaneiro de 2021)

PÁXINA DE SOMBRA

Na Neve do lobo da xente (Chaguazoso)

Emilio Araúxo

Editorial Toxosoutos, Noya, 1920, 187 páxinas

A miña salutación para este novo agasallo que de xeito inesperado me fai chegar Emilio Araúxo, ese escritor e home de cultura prolífico e ao mesmo tempo discreto. Porque Emilio Araúxo leva creando unha ampla obra artística en moitos campos da cultura galega: poeta, narrador, editor, tradutor etnógrafo, mitógrafo e un eximio fotógrafo que leva inmortalizando  fitos moi importantes da cultura de noso: o entroido galego e ese macrocosmos de tempos pretéritos da nosa labranza. Grazas os seus poemas, os seus textos, as imaxes tiradas con infinita paciencia e perseveranza, podemos decatarnos do que foi o cultivo da terra en tempos idos. Na neve do lobo sa xente (Chaguazoso), “páxina de sombra” empregando as súas palabras, é o fermoso libro que arestora Emilio Araúxo  edita en Toxosoutos. Así, nesta breve sinopse describe o autor o seu labor neste libro de escritura e de imaxes, acompañado dun glosario, non só acaído,senón tamén necesario: “Na páxina de sombra dunha corna ce cabra, a vida da serra escribíndose coas pisadas de promesa do tempo. O Lobo da Xente. O folión  e as foliadas do entroido e as lardeiras e os lardeiros. Versos que facían chorar as pedras. Unha copla que tiveron. O responso do lobo. En conversación sempre se xera un cariño. Estaos esperando a lúa. Aquela xentiña era digna de querer. A cotovía desfaise cantando. A res rompía aínda que che dése a neve pola cintura. As aldeas quedamos na rexión do esquecemento”.

Un libro que describe e dá, sobre todo,testemuño da vida da xente na serra, nesa serra de San Mamede, que o autor tan ben coñece, coa pequenas aldeas perdidas entre os seus vales. E a mágoa porque o caldo da serra non se fai xa. Non hai mozos nas aldeas. Todo isto ilustrado con ducias de imaxes: cabras, pastores,vacas con nome de seu. Testemuños que Emilio Araúxo recolle de tempos pasados, da boca dos poucos poboadores que aínda resisten na serra e ven marchar as reses cara o monte. Outra historia oral e fotográfica de negruras e soidade.

(Texto publicado no xornal El correo Gallego o 16 de xaneiro de 2021)                            

RECONSTRUIDO UN CRIME

Granito

Álex Alonso

Edicións Xerais, Vigo, 2020, 563 páxinas

O orixinal deste libro que arestora aparece publicado baixo o rótulo de Granito,  foi presentado no seu día ao XXXI Premio Torrente Ballester con título de Cónica denigrante, e resultou ganador ex aequo con outro orixinal de Antón Riveiro Coello. Mais as dúas casas editoras viguesas seguen a mesma estratexia: ocultar o nome e o título do libro que tamén ganou o Premio. Unha falsa competencia entre estas dúas editoriais punteiras viguesas. O autor de Granito desempeña o seu labor como tradutor, intérprete da Administración de Xustiza. Autor de varios relatos breves e de narrativa curta, Granito é a súa primeira publicación editada en formato longo.

O núcleo temático de Granito está marcado polo feito do asasinato de catro persoas pertencentes á familia dun destacado empresario do granito, nun chalé de Nigrán a mans de dous policías no ano 1994. De aí parte o interese do autor por novelar aquel tráxico acontecemento, afrontándoo desde a ficción, e tomando como referencia as noticias dos xornais vigueses, nomeadamente as de Faro de Vigo. Segue o procedemento estrutural de inserir os personaxes no contexto de entón, ata chegar ao momento fundamental. Mais, tendo en conta  que na novela está todo inventado, o relato de Álex Alonso é ficción. Unicamente o crime de Nigrán foi un acontecemento real. Quizais o maior interese da novela é a análise da acción e desenvolvemento dos dous policías, ata poder interpretar o que puido acontecer para que chegasen a cometer os catro crimes da mesma familia. Un intento por penetrar na interioridade dos dous policías e nas diversas versións que do crime se deron.

Alex Alonso

Narrada en terceira persoa, aínda que por veces en primeira, e con dous personaxes centrais, os policías Louredo e Vila, se ben na novela interveñen moitos outros personaxes secundarios o que fai da mesma unha novela coral, que reconstrúe acontecementos de aquel tempo, mesmo de carácter futbolístico como contexto da fabulación do crime de Nigrán. A novela, xa que logo, como di a presentación editorial, relata o salto ao baleiro de dúas persoas que “xa levaban o fracaso marcado nas súas costas”; unha acción pouco menos que atropelada e suicida na  que non tiñan nada que ganar.

Máis unha vez teño posto en cuestión  o carácter policial-detectivesco o de novela negra das moitas que se escriben en Galicia. En Granito, na miña estima, predomina o carácter policial-detectivesco porque é o relato dunha investigación e considero que non sitúa en primeiro lugar o retrato crítico da sociedade. Pódense pór en cuestión os usos lingüísticos  que emprega o autor (castelanismos, castrapo, secuencia no castelán que se fala en Vigo). Mais, malia iso, Granito é unha boa novela policial.

(Publicado no xornal Faro de Vigo o día 7 de xaneiro de 2021)