Desde a terraza

Terraza

Fran Alonso

Edicións Xerais. Vigo, 2017, 76 páxinas

 

Ollar a vida desde a terraza. Eis a sustancia e o vórtice textual de Terraza, o último poemario de Fran Alonso, autor dunha obra importante tanto en narrativa como en poesía. Un macrotexto no que o escritor vigués se mergulla de cheo nas pucharcas máis desacougantes das sociedades urbanas contemporáneas, para amosarnos a penuria infinita e polimorfa das súas paranoias, miserias, soidades ou escravitudes. Un macrotexto que se prolonga arestora en soportes de sempre, en libros de papel e tamén  no dixital, no twiter ou anexando códigos QR.

A voz poética do seu último poemario, desde a mesa da terraza dun bar, contempla o andar da vida cotiá. Convértese así a terraza nun periscopio privilexiado desde o que o falante lírico, o home do caderno, fai de cronista do que contemplan os seus ollos -un axente dos servizos de intelixencia dun exército literario-, testemuña do cotián: dos grandes desexos e das pequenas satisfaccións; dos “desenganos con sabor mentolado”, da impudicia dos cus narcisos que montan nas motos que corren cara a ningures. Homes solitarios; a espreita indisimulada dun vello; coidadoras de ocasos; adolescentes escravos das teclas dos seus móbiles “como se fosen os fíos das súas vidas”; mulleres con expresión de fastío, xubilados que non saben que facer. Non falta ao reclamo da terraza a vida animal: as pombas teimosas e afoutas, os ácaros nos seus paseos parasitarios, os pardais algareiros, a insufrible contumacia das moscas. No entanto, non acuden as vítimas da crise, os parados. Eles e elas son xente sen terraza.

 

Fran Alonso

 

Poesía realista, da experiencia, mais non itimista. O poeta conta, describe, interpreta, non canta. Con sobriedade e ironía por veces e cunha linguaxe que tende ao coloquialismo. Versos libres, alleos aos vestiarios convencionais, mais sen renunciar á forma, ao ritmo interior ou de significado nos seus múltiples niveis: ideas, tonalidades, imaxes de forte dinamismo expresivo. Metáforas moi suxestivas e orixinais e algunha afortunada instrumentación fonética (“lentes de lenta lentura”, p. 62). Poemas trasidos de expresividade que decorren o veo da realidade, falándonos sinxelamente da vida engastada no tempo que tamén é o que axexan os ollos curiosos desde unha terraza.

 

(Texto publicado no xornal El Correo Gallego de Santiago de Compostela. Para ver o orixinal premer aquí)

Patrick Modiano

Patrick Modiano

O pasado xoves, 9 de outubro, a Academia sueca facía público o nome do Premio Nobel de Literatura deste ano. O elixido foi o escritor francés Patrick Modiano, argumentando o portavoz da Academia a concesión do Premio nas seguintes palabras: “Pola súa arte da memoria coa que ten evocado os destinos humanos máis custosos de retratar e por ter desvelado o mundo da ocupación” (a ocupación nazi de Francia). Mais, xa con anterioridade á concesión do Nobel, Modiano estaba considerado por moitos lectores como o novelista vivo máis importante. Modiano é autor dunha profusa obra narrativa, ambientada na ocupación nazi de Francia, que el non viviu persoalmente -naceu no ano 1945-, mais á que considera un “período escuro e vergoñento” da historia francesa que abebera a súa propia prehistoria persoal.
O último libro do Nobel 2014 publicado en Francia hai pouco máis dunha semana, Pour que tu ne te perdes pas dans le quartier (Para que non te perdas no barrio), fai o número vinte e oito dunha obra narrativa que se desenvolve na súa meirande parte no barrio XVI de París, un barrio burgués e anódino, non paralizado pola historia. Vinte e catro títulos desta ampla obra narrativa están traducidos ao castelán. Porén, ningún ao galego. O último deles é a novela La hierba de las noches, editado por Anagrama. Unha novela breve que non se afasta do estilo habitual da prosa de Modiano: escritura sutil, meticulosa e sobre todo poética: Na mesma latexan as iedas-eixo de Modiano: a escrita como medio de loita contra o esquecemento e como recuperación do tempo pretérito, nomeadamente da barbarie que aldraxou o século XX.
Novela erguida pois co aire que respira a memoria, tal como se conserva moitos anos despois dos acontecementos, nunha belixerancia contra o esquecemento, coa particularidade, porén, de que está escrita como unha novela negra. Unha elexía do pasado no que unha investigación policial se converte na fronteira das xeografías do pasado, que equivalen no presente ao tempo da vellez. Modiano estrutura esta nouvelle, un cumio da autoficción poético-policial, nas antípodas do canon compositivo tradicional. Sen introdución, nó, nin desenlace. Soamente París e Modiano e esa aura melancólica que, moitos anos despois, segue viva na memoria. Tal é o universo Modiano, o último Premio Nobel de Literatura.
(Texto publicado no xornal El Correo Gallego o 15 de outubro de 2014. Para ver o orixinal, pinchar aquí)

Nélida Piñón na Real Academia Galega

Nélida Piñón recibindo a medalla de académica de honra de mans do Presidente da RAG ( foto de Gabriel Tizón)

Onte, 27 de setembro, a escritora brasileira Nélida Piñón (Río de Xaneiro, 1937) ingresou na Real Academia galega como membro e honra da mesma. Súmase así aos seis membros de honra que na actualidade forman parte da RAG. Na solemne sesión, a escritora brasileira, Premio Príncipe de Asturias das Letras no ano 2005, pronuncio un fermoso discurso, “A épica do coraçâo” (pódese descargar aquí xunto coa resposta do académico de número Ramón Villares). No mesmo a escritora, cuxo nome é o anagrama do seu avó galego Daniel, evocou a importancia da aprendizaxe que desde nena tivo a cultura e a lingua dos seus pais, Lino Piñón e Carmen Cuiña, naturais de Cotobade ( Pontevedra) e emigrantes en Brasil, na construción do seu imaxinario.
Nélida Piñon, como se afirma no comunicado da Real Academia Galega, escribiu Galicia no Brasil. En lembranza do ingreso e recepción da escritora brasileira na RAG, e conmemorando os trinta anos da publicación da súa magna obra, A república dos sonhos (1984) e os dez da súa tradución á lingua de noso, reproduzo o comentario publicado en Novenoites o día 2 de febreiro deste ano (sección Libros de fondo).

“A REPÚBLICA DOS SOÑOS”,UNHA SAGA FUNDACIONAL

A república dos soños
Nélida Piñón
Traducion de Carmen Torres París e Dolores Torres París
Editorial Galaxia, Vigo 2004, 936 páxinas
(LIBROS DE FONDO)

Foi a súa singular teoría da mestizaxe, configurada por varias tradicións literarias e alicerzada na realidade, na memoria e na fantasía dos soños, o que valorou o xurado á hora de lle outorgar a Nélida Piñón o Premio Príncipe de Asturias das Letras do ano 2005. Gañadora así mesmo doutros importantes galardóns, como o Juan Rulfo ou o Premio Internacional Menéndez Pelayo, esta filla de galegos emigrantes no Brasil, súmase así a unha relación de escritores de primeira orde gañadores do Príncipe de Asturias, en especial desde a súa universalización alén do ámbito iberoamericano. En venturosa coincidencia, o outorgamento do Premio fíxose realidade soamente uns meses despois de que a Editorial Galaxia traducise para a nosa lingua A república dos soños, un dos cumes da obra narrativa da escritora brasileira.
Nélida Piñón forma parte da nómina de escritores latinoamericanos que conforman o club dos escritores míticos. As súas ficcións están tecidas con historias que proveñen dun pasado mítico pero real, historias que se disiparon no pasado século, legando, non obstante, unha caudalosa e ricaz fervenza de contidos imaxinarios para nutrir a creatividade de moitos escritores da outra beira do Océano. O legado da memoria, tan importante na obra dunha muller que conxura aos devanceiros e os senta na nosa mesa para que nos engaiolen co manxar das súas historias. As súas achegas máis salientables desde esta vertente mítico–memorialista son sen dúbida A doce cançao de Caetana, A casa da paixâo, O pâo de cada día, e nomeadamente esta saga monumental, A república dos sonhos, coa que a narradora nos transmite a súa visión fundacional da literatura e pon en evidencia que Galicia fecundou desde sempre o seu imaxinario.
Esta inmensa saga é unha procura dos devanceiros galegos que emigraron ao Brasil onde lle deron forma aos seus soños, logo dunha acollida non doada, alimentada co pan reseso no duro catre dunha pensión barata. É o poder de resistencia dun pobo acostumado a mil diásporas. O lector atopará na novela unha sociedade enteira coas súas lendas e mitos e dúas raíces: a galega e a brasileira. Non a doce Galicia dos trobadores medievais, senón a Galicia rural, patria da miseria. E alén mar, Brasil, América “fonte de cura de todos os males e esconxuros dos demos”.
En Vigo no ano 1913 dous rapaces embarcan rumbo ao Brasil. Trátase do triunfador Madruga e do soñador Venancio. Botan o rizón no litoral brasileiro e alí inician a procura da súa república de soños. A partir dun emprego humilde, a existencia de Madruga describe unha traxectoria de éxitos e fracasos que poñen a proba os seus ideais de liberdade e felicidade. Varias décadas máis tarde, é a súa neta a que xunta os fragmentos dunha existencia transterrada, reconstruíndo así a historia da familia que se confunde coa do Brasil.
Coexisten na novela dúas voces que evocan en primeira persoa: a de Madruga e a da súa neta Breta (forma regresiva de Bretanha), fragmentos paródicos de Venancio, o outro emigrante, e unha omnisciente terceira persoa que combina maxicamente todo nun xogo de lembranzas persoais e históricas. E en áxiles pinceladas describe a autora a identidade fragmentada dos seus heroes. En canto a súa estrutura, o romance configúrase como a emerxencia de voces híbridas e arrastra á superficie textual fragmentos de eventos e vidas, mesturados con ecos de historias e lendas transmitidos ao longo de xeracións. Domina Nélida Piñón unha grande variedade de rexistros e caracterízase polo seu rigor, así como polo emprego dunha linguaxe poética que multiplica os feitos a través da metaforización, amosando un grande amor pola palabra, non como forma gramatical, senón como maneira de sentir, pensar e rebelarse.

Madrigalegas e madrigalegos na literatura galega

 

Conciencia política e literatura galega

en Madrid (1950-2000)

Ana Acuña

Edicións Xerais, Vigo, 2014, 357 páxinas.

 

   Na colección “Memoria” de Edicións Xerais publica Ana acuña a súa tese de doutoramento, cuxo título orixinal foi Facer literatura galega en Madrid. A profesora da Universidade de Vigo estuda e debate na mesma o desenvolvemento dos grupos literarios e políticos galegos en Madrid nun espazo temporal que vai desde o ano 1950 ata o 2000. Un tema importante para a cultura de noso, que se viu obrigada a desenvolver unha boa parte das súas actividades, sobre todo no campo literario e en tempos de represión, alén das nosas fronteiras xeográficas. A autora estrutura o seu traballo de investigación en cinco etapas que corresponderían aos cinco tramos cronolóxicos nos que actúan os principais grupos con membros cunha certa cohesión organizativa entre eles.

   Ana Acuña, que forma ela mesma parte do último grupo das/dos madrigaleñas/os por cousa de súa vinculación á Universidade Complutense, escribe pois desde a experiencia do que significou facer política e literatura galega na capital do Estado. Na súa faceta como estudosa  do feito literario galego son salientables os traballos nos que analiza o labor das madrigalegas e madrigalegos na creación e desenvolvemento da revista Madrygal da Facultade de Filoloxía da Universidade Complutense. Na presente monografía, Ana Acuña intenta dar resposta á pregunta verbo do significado do feito de facer literatura galega en Madrid antes e despois da morte de Franco.

   En efecto, desde a súa pertenza e presenza no grupo Bilbao, realiza un pormenorizado estudo daqueles colectivos que mantiveron a galeguidade literaria e política en Madrid: Mocidade Universitaria Castelao (1952-1954), Brais Pinto (1958-1961, Seminario de Cultura Galega do Club de amigos da Unesco (1965-1969), Lóstrego, Irmandade Galega, Irmandade Galega-Lóstrego (1974-1986), Grupo Bilbao e outros colectivos (1996-2000).

   A autora “visa”, como ela di, e analiza estas cinco etapas de “historia vivida” da literatura e da cultura de noso en Madrid. O labor e as ilusións de tantas e tantos madrigalegas e madrigalegos que en circunstancias políticas non doadas foron capaces de erguer e manter un discurso literario galego xunto cunha conciencia político-linguística na segunda metade do pasado século: os seus comezos e propostas, os seus proxectos e estratexias, as estratexias, como tal,  para as xuntanzas grupais clandestinas ou semiclandestinas. Ana Acuña dá conta das estratexias de resistencia e tamén dos desafíos destes colectivos galegos, máis ou menos marxinais. Non lle interesan a autora tanto as vivencias individuais como as colectivas dos grupos que compartiron a opresión e tamén o discurso oculto.

   No seu estudo analiza en primeiro lugar, seguindo a Foucault,  a xeneoloxía do poder, neste caso o franquismo, como envoltura condicionante da historia literaria galega vivida en Madrid. En segundo lugar, as relacións que se establecen entre o centro,  a metrópole galega e a periferia madrigalega.

Ana Acuña

   Historia sociolóxica ou sociopolítica, esteada sobre todo en testemuños vivos  e directos, que intenta radiografar a actividade político-cultural e literaria das madrigalegas e dos madrigalegos  tanto no seu rexistro público como no oculto, aínda que prevalece o primeiro. Os membros destes grupos conformaron xeracións activas que cómpre coñecer para a comprensión do desenvolvemento da lingua e da cultura galega na segunda metade do século XX. A monografía de Ana Acuña, malia algún erro, será imprescindible a partir de agora para o seu coñecemento, e tamén unha incitación para estudos desta natureza noutros marcos xeográficos onde confluíron os galegos. Monografía erudita e ao mesmo tempo de lectura entretida por mor desa focalización biográfica que emprega a autora.

Juan Tallón, Premio Lueiro Rey de Novela Curta, 2012

O xornalista e narrador ourensán Juan Tallón (Vilardevós, 1975) obtivo no día de hoxe o Premio Lueiro Rey de Novela Curta,  na súa XIX edición, que convoca e organiza o Concello do Grove coa colaboración da Editorial Sotelo Blanco de Santiago de Composta. A novela de Juan Tallón, Fin de poema, foi galardoada por unanimidade dos membros do xurado, presidido por Manuel Quintáns e formado por Ánxela Gracián, Armando Requeixo, Mario Regueira e quen escribe isto. Actuou como secretaria, con voz pero sen voto a encargada da Casa da Cultura do Grove, Marina Aguí.  Tamén estivo presente o Concelleiro de Novas Tecnoloxías, Documentación e Patrimonio, Alexandre Aguín.  A novela foi elixida entre un total de vinte e cinco orixinais que se presentaron ao certame, baténdose o récord de participación.  Juan Tallón, que xa quedara finalista na convocatoria deste Certame no ano 2010 coa novela A pregunta perfecta (O caso Aira-Bolaño) editada por Sotelo Blanco Edicións, é autor asemade  da obra A autopsia da novela (Duen de Bux, 2007), de relatos premiados no Certame de Narración Breve Modesto R. Figueiredo e de varias novelas aínda inéditas. Malia a súa xuventude, é unha realidade xa consolidada da narrativa galega, nomeadamente porque a súa escrita sutúrase cos movementos estéticos máis vangardistas, para alén dos discursos narrativos compactos, pechados e canónicos tradicionais.

No caso da  novela hoxe galardoada, Fin de poema súmase ás tendencias da narrativa contemporánea de converter a literatos, e en xeral a artistas e intelectuais, en personaxes de ficcion. Sobre todo nesta última década hai unha grande floración de novelas onde o protagonista é un escritor ou un personaxe con intereses intelectuais. Escritores como Philip Roth, Paul Auster, J. M. Coetzee, Saul Bellow, Elena Poniatowska, Alan Hollinghurst, Col Toibin, David Lodge, Julian Barnes, Jacques-Pierre Amete, entre outros moitos, seguen nalgunha das súas novelas esta liña: novelistas que novelan a novelistas, artistas ou intelectuais. Unha tendencia representada igualmente na narrativa galega dos últimos anos, entre outras, por obras como El señor Lugrís e a negra sombra de Luís Rey Nuñez.

A trama novelesca de Fin de poema é unha ollada moi perspicaz, sempre ficcional, sobre fragmentos da vida de catro grandes poetas do século XX: Cesare Pavese, Alejandra Pizarnik, Gabriel Ferrater e Anne Sexton, no seu camiñar cara á destrución persoal e ao suicidio. A trama recrea anacos da vida persoal literaria, editorial dos mesmos, as angueiras, medos, os seus infernos (cancro, alcohol, psicose e paranoias), as súas experiencias vitais, as súas torturas, as súas tendencias suicidas, o seu camiño pola cerna da angustia ata chegar finalmente ao suicidio. Fin de poema está á altura da riqueza interna dos personaxes amentados, todos eles poetas cultos que sementaron unha enorme influencia entre os seus contemporáneos e nas xeracións posteriores. Fragmentos de existencias, xa que logo, deambulando entre a vida e a morte, ata chegar ao límite, ao muro onde todo comeza a fender. O texto busca narrar esa “fenda” que se produce nos suicidas, o que ten algo de reto existencial, porque ninguén sabe qué pasa nos instantes finais pola cabeza das persoas que van poñer fin a súa vida. Mais, por outra parte, o libro é unha declaración de amor á poesía, tanto por parte do autor como dos personaxes que, aínda nos intres finais, tratan de afondar nas consecuencias que motivaron, nalgún dos casos, o seu silencio poético.

A novela de Juán Tallón non é unha novela lineal senón fragmemtaria, mais cómpre dicir que na mesma existe un fío condutor ou un centro oculto que sutura estes fragmentos: a experiencia vital  enteiramente humana destes personaxes que lle confire unidade ao texto e que impide que se espallen dun xeito caótico. De forma, que ao final os diversos fargmentos son como teselas dun grande friso da desesperación  e da morte como única saída posible. Estrutura sen dúbida moi estudada, dividida en cinco  secuencias por autor e disposta de tal xeito que a intensidade se reparte ao longo de todo o texto. Unha proposta narrativa que favorece a vertixe do texto que acada puntos de intensidade  de forma regular. Non hai caídas da tensión narrativa e iso débese en parte ao modo no que se estrutura o relato.

Un texto no que hai metaliteratura: por exemplo o relato do proceso de creción poética de Alejandra Pizarnick. E trae asemade a conto a presenza doutros moitos escritores do século XX. Mais a novela non está afogada en textos poéticos, aínda que os hai, pero son sempre moi oportunos. É salientable así mesmo o emprego que se fai na novela, de técnicas minimalistas, sobre todo  da elisión ao xeito de Carver. A novela soamente relata dunha forma explícita, no peche da mesma, o suicidio do poeta, lingüista, matemático e editor catalán Gabriel Ferrater. O desenlace con relación ao resto dos protagonistas (Alejandra Pizarnik, Cesare Pavese e Anne Sexton) prodúcese ao longo da novela.

As diferentes capas de lectura que posúe o libro, permite incluso facer unha ollada da mesma en clave de Galicia. Coa presenza de personaxes reais ou ficcionais, presenza importante para algúns dos protagonistas nos seus intres decisivos, advírtese un intento do autor de ganduxar a novela ao noso país.

O xurado valorou por unanimidade o gran valor literario desta aposta narrativa que sairá á luz no vindeiro mes de xaneiro, editada por Sotelo Blanco Edicións,  e que supera de xeito incuestionable o intranscendente o sentimental, o comercial e as puras lambetadas narrativas.

“Outono aquí” de Mario Regueira, premio Lueiro Rey de novela curta 2011.

Onte, 28 de xaneiro, na Casa do Concello do Grove, nun acto que recobrou a solemnidade, o agarimo e a xusta loanza da nosa lingua e da figura de Manuel Lueiro Rey de anteriores convocatorias, fíxoselle entrega a Mario Regueira do Premio acadado na edición deste ano. Así mesmo no acto tivo lugar a primeira presentación en sociedade da obra galardoada, Outono aquí, unha novela con moitas amavías literarias e ganduxada con plurais fíos diexéticos, entre eles unha intelixente recordación das responsabilidades do pasado, como xa sinalei no seu día.

Ocasións haberá para comentar máis polo miúdo a novela de Mario Regueira. Arestora reproduzo a presentación editorial, mais sen esquecer aqueles versos de Manuel Lueiro Rey, solidarios cos esquecidos deste mundo, cos loitadores e nos que a espada e a canción brillan por igual:

“Todos xuntos compañeiros.

Nunca é tarde, sempre é cedo.

Labregos e mariñeiros

Temos que mata-lo Meco”

“Cando a literatura se reviste coa pel da música, xorde Outono aquí, novela que, dende un íntimo dialogo entre sociedade, identidade e individuo, asume a escrita da modernidade, por esa fuxida de todo intento de solideza, como se todo, voces e silencios, acabasen por se esluír no ar da desmemoria do que fomos, seres nados en aldeas feridas pola coitelada sangrante de autovías mal trazadas, que obrigan aos seus habitantes a asumiren todas as formas imaxinables de deshumanización nos barrios obreiros das cidades emerxentes.

Mario Regueira

Guillerme vese obrigado a viaxar a Gante, unha anónima cidade europea, un lugar con prazas, estatuas, castelos turísticos e barrios obreiros, tan igual e tan diferente coma calquera outro, para recuperar unha herdanza que lle pertence de seu e escoitar tamén as palabras de perdón de Xoán, o seu exitoso irmán músico, mais nesa viaxe non só atopará a verdade dos feitos, senón tamén unha man cálida e amable que o axuda a saír da espiral da vertixe e, sobre todo,  a cicatrizar tantas feridas abertas”

 (Mario Regueira, Outono aquí, presentación editorial)

Mario Regueira, Premio Lueiro Rey de Novela Curta 2011

Mario Regueira (Foto: Galicia Hoxe)

Por unanimidade dos membros do xurado, o escritor ferrolán Mario Regueira gañou a XVIII convocatoria do Premio Manuel Lueiro Rey, que organiza o Concello do Grove, na convocatoria deste ano. A obra gañadora, presentada co título Outono aquí, é unha novela sobre as responsabilidades do pasado no presente dunha familia, na que tivo lugar unha traxedia que segue estando viva malia o paso do tempo. Unha trama orixinal e ben estruturada, unha grande virtualidade narrativa, un idioma vizoso, un estilo forte e brillante, un final aberto e un exquisito e practicamente novidoso tratamento de formas de sexualidade diferentes da heterosexualidade foron algunhas das virtudes que os membros do xurado apreciaron en Outono aquí.

Mario Regueira, ao que no seu día incluín na que denominei “Xeración 2000”, une así o seu nome ao Premio Lueiro Rey, referente indiscutible de novela curta nas letras galegas.Un premio que, malia as dificultades, organiza o Concello do Grove, este ano outra vez coa eficacia e bo facer doutrora. Un premio que, ao longo dos anos, descubriu a autores noveis e galardoou a outros xa consagrados, así como a textos narrativos de temáticas moi diferentes.

Mario Regueira é autor de distintos proxectos de creación na rede e membro do proxecto editorial alternativo Estaleiro Editora. Como narrador publicou en Xerais o volume de relatos Rebelión no inverno (2004) e a novela L’aficche rouge (2007). No eido da poesía é autor, entre outras pezas, de Blues da Crecente e  de Tanxerina (Espiral Maior, 2006), Premio Nacional de Poesía Xosemaría Pérez Parallé.

Reproduzo algúns fragmentos dos comentarios que, verbo dos dous libros de narrativa, publiquei nos anos 2004  e 2007.

………………..

 

“(…) Un libro de rebelións no sentido máis amplo do termo, de personaxes subversivos que intentan cambiar o mundo no que vivimos para facelo cadrar cos seus soños. E tamén un libro existencialista, de desacougos producidos, como tal, por un cuarto que se torna estraño desde que no mesmo se introduce un móbel que fai que os seus moradores anden pola casa como vagabundos(…)

(…) Inquietante debut literario de Mario Regueira que, con pinceladas curtas, sen preciosismos estilísticos, se converte en pesadelo de inverno que fai aterecer vidas”.

( Recensión de Rebelión no inverno: Suplemento Correo das Culturas do xornal El Correo Gallego, 18 de abril de 2004).

………………..

“(…) Mario Regueira agasállanos, non cunha historia lineal de doada lectura, senón cunha manchea de encontros, conversas entre xente moza arredor da súa propia identidade. Mozos e mozas que tentan identificarse levando trenzas ou unha camiseta cunha enorme folla de maría, co que queren deixar patente as distancias entre eles e as súas familias(…)

“(…) Velaquí pois unhas mínimas pautas para achegarnos a esta segunda peza narrativa de Mario Regueira na que o medo, o terrexío, os seres solitarios e subversivos son substituídos por rapaces e rapazas que andan á procura da súa identidade”.

( Recensión  de L’aficche rouge: Suplemento Faro da Cultura do xornal Faro de Vigo, 18 de outubro de 2007)

Lois Pereiro literaturizado*

A palabra exacta. Biografía de Lois Pereiro

Antón Lopo

Editorial Galaxia, Vigo 2011, 185 páxinas.

 

 Poucas plumas con tantas credenciais no seu haber como a de Antón Lopo para achegarnos a biografía literaturizada de Lois Pereiro, o poeta que ventou a morte durante boa parte da súa existencia, pero que xamais deixou de crer na vida. Antón Lopo, desde a coordinación dos Suplementos “Revista das Letras” e “Chineses”, agasallounos coas imaxes máis fermosas e cos textos máis lúcidos verbo do poeta monfortino. As páxinas dos “Chineses” do mes de xuño de 1996 estaban dedicadas a Lois Pereiro. A recaída que segaría a vida do poeta o 24 de maio dese ano, abortou a cita. A entrevista pactada daquela aparece arestora en forma de libro. Unha biografía, A palabra exacta, que fende as pautas canónicas do xénero e nos abeira á existencia e á obra de Lois Pereiro, a partir de entrevistas  coas persoas máis achegadas a ese  corredor de fondo da vida e da escrita. É a palabra exacta da nai que nos transfire os fitos fundamentais da vida do fillo: a infancia que pasa comendo papas porque lle arrincaran os dentes de abaixo pola dor das enxivas; a derradeira etapa, un monte de ósos cuberto por una pel fina e a literatura convertida no seu último refuxio. O testemuño do irmán, que debuxa asemade a infancia de xogos, a educación recibida en castelán e o “galego antigo” que aprenden imitando aos feirantes monfortinos e reciben dos labregos do Incio. E a entrega de Lois á estética como agocho dun “dandy”, que moldea os seus espazos vitais de acordo cos impulsos da súa alma. Polas lembranzas de Piedade, o grande amor do poeta, a súa alma siamesa, sabemos que Lois escollera a vida e non as bibliotecas, que era un obseso da palabra xusta, da súa vocación “dandysta”, das viaxes iniciáticas, da intoxicación polo aceite de colza ata se converter nun esqueleto extravagante.

Antón Lopo

Antón Lopo dálle voz así mesmo á irmá, a Fernando Saco e Manolo Rivas, amigos e compañeiros do piso de Madrid, onde se practicaba un galeguismo libertario. Por eles coñecemos a adición á heroína, as tentativas de desintoxicación, a fuxida do tobo de Monforte onde tanto inzou a droga. E para alén destas “hemorraxias invisibles” e dos “erros cometidos na vida a contrafío”, Lois Pereiro e os seus poemas. Poesía existencial, por veces magoada – un entrelampo no medio da enfermidade, en palabras de M. Rivas – outras na que o verso agatuña con carraxe pola árbore da vida.

Este é o Lois Pereiro que, a través do calidoscopio de familiares e amigos, retrata Antón Lopo, afatándose do ton haxiográfico para detallar as pequenas e grandes miudezas que converten a vida dunha persoa en algo exclusivo, de seu. O xornalista monfortino, sen falsear a realidade, literaturiza con man mestra e de tal xeito a existencia de Lois Pereiro que o seu relato acaba atrapándonos como se fose ficción.

* Este texto foi publicado o día 20 de abril de 2011 no xornal El Correo Gallego. Para ver o orixinal pinchar aquí

 

GALAXIA: BIBLIOTECA COMPOSTELA DE NARRATIVA EUROPEA, NOVIDADES ( II )

Foto: El Correo Gallego

A Biblioteca Compostela de Narrativa Europea é unha colección específica de Editorial Galaxia, patrocinada polo Concello de Santiago. Grazas ao convenio de colaboración, xa están na rúa vinte e catro títulos do máis selecto da narrativa europea. Autores como Andrea Camilleri, Orhan Pamuk, Zadie Smith, Anna Gavalda, Sarah Waters ou Martin Amis  prestixian a colección, con pezas de narrativa importantes traducidas ao galego, nalgúns casos, antes que a ningunha outra lingua europea. Velaquí  as novidades deste fin de ano.

*Emaús de Alessandro Baricco. A ficción de Alessandro Baricco somérxenos na historia de catro adolescentes que quedan engaiolados  pola capacidade de atracción sexual dunha moza, feito que condicionará o seu futuro. Confrontación entre a imaxinación e a realidade nese proceso ineludible  de maduración no que nos decatamos do abismo que hai entre ambas. Novela de iniciación e de volta á realidade, elegantemente narrada.

*A viúva preñada de Martin Amis. Novela polémica como acostuman ser as últimas publicacións do escritor inglés. Martin Amis non semella satisfeito coas experiencias feministas nin coa revolución sexual das últimas décadas e traduce as súas frustracións nesta novela na que unha das protagonistas representa a unha súa irmá e a súa triste historia, froito da permisividade deses anos. Logo dunha revolución o que queda non é algo que nace, senón unha viúva preñada. Entre ambas, o caos e a desolación.

*Caos calmo de Sandro Veronesi. Historia dun personaxe obsesivo, dun home do común dos nosos días, envolto en acontecementos cribles e que nada teñen de extraordinario, agás a traxedia familiar coa que dá comezo a narración e que provoca un xesto protector do protagonista cara a súa filla, no que atopará a calma dentro do caos. Novela perfectamente resolta, soberbio retrato da existencia e desa confusa liña que separa a condición do heroe da do antiheroe.

 

Homenaxe a Francisco Fernández del Riego

Reproduzo a convocatoria que fai Editorial Galaxia para homenxearmos todos os galegos ao eximio fillo desta terra, Francisco Fernández del Riego con motivo do seu pasamento:

CONVOCATORIA AO POBO GALEGO NA MEMORIA DO EXIMIO GALEGUISTA E EGREXIO INTELECTUAL

No pasamento de don Francisco Fernández del Riego

F. Fernández del Riego

Seguindo o seu desexo expreso, o noso chorado Francisco Fernández del Riego foi despedido na intimidade da súa familia. Como expresión pública de homenaxe a quen foi o seu fundador, padroeiro vitalicio e director desde 1963, a Fundación e Biblioteca Penzol, que el mesmo considerou o seu fogar cultural durante a maior parte da súa vida, instalará un modesto memorial na súa sede, na Casa Galega da Cultura, na praza da Princesa de Vigo.
O domingo 28 desde as 11 h. da mañá ata as 7 da tarde, e o luns 29 desde 11 da mañá ata as 6 da tarde, nesa sede haberá un libro de condolencias e un tarxeteiro ao dispor das persoas que teñan a ben achegarse para expresar o seu dó por tan irreparable perda, sexa privadamente ou en representación de colectivos e institucións.
A Fundación Penzol e a Editorial Galaxia convocan tamén á cidadanía de Vigo e a toda a cidadanía galega a acudir aos actos que se están a organizar en memoria de quen honrou ao longo da súa prolongada e fecunda existencia os ideais máis elevados de servizo a Galicia, a súa lingua e a súa cultura.

Vigo, a 27 de Santos de 2010