INNOVADORA ESTRUTURA. “INFLAMANDO AS IMAXES DA INTENSA MORTE”

Shanghai a Barcelona

Amador Castro Moure

Edicións Xerais, Vigo, 2019, 193 páxinas

 

 

Por maioría, Amador Castro Moure, coa súa obra Shangai a Barcelona, foi declarado gañador da última edición do Premio Xerais de Novela, un aval que amosa que algo hai tras esta novela, como tal o que sinala o xurado: “orixinal emprego das voces narrativas, fiadas unhas con outras con afán de continuidade,…a viveza e naturalidade dos diálogos, a efectiva creación dunha atmosfera abafante,…alén da fusión dun rexistro coloquial nos personaxes cunha lingua lírica presente en forma de haikus… O constraste de espazos urbanos… e outros situados no rural galego, sen esquecer o retrato singular da emigración galega a Barcelona…”

Cada lector xulgará se esta valoración do xurado se axusta á realidade da súa lectura dun libro dun escritor que se considera un aprendiz da lingua e que bota man do dicionario.

O nome do mítico tren que durante boa parte dos anos 80, 90 e parte do actual século uniu Barcelona con Galicia, pode facernos pensar que esta e unha novela da emigración. Porén, aínda que a emigración está presente, non é o tema central da peza de Castro Moure.

O relato desenvólvese en varios espazos  vitais: Barcelona, a aldea que na novela recibe o nome de Trasmundi – en realidade é un lon lugar-, o mítico tren Shangai, que se alternan e presentan tres aspectos distintos da obra. Cada un destes espazos ten a súa voz narrativa, dúas delas son en realidade unha sorte de desdobramento do protagonista. Xa que logo, un único narrador a tres voces.

Shangai a Barcelona é a novela de Orlando, e desenvólvese nunha acronía que vai desde o ano 1994 ata o 2016, con distintas analepses e prolepses; e en lugares de transitoriedade que non teñen demasiada importancia para seren considerados lugares. Trasmundi unha aldea situada na Ribeira Sacra, Barcelona e o tren Shangai con distinta paradas:Monforte, Horta, Estacións de Sants, Barrio de Gracia. Orlando viaxa a Barcelona en tren e aséntase e Trasmundi.

a

Amador Castro Moure

Ao longo destas viaxes e estancias, o protagonista, hedonista e despreocupado, non describe lugares. senón acontecementos, costumes, mais o rural non é para el o paraíso nin se lle parece -o de ser paraíso é cousa de avogados- Non entanto, retratan a vida da emigración. Na novela reflíctense acontecementos que suceden na vida do protagonista que non é un fío continuo das súas andanzas. Shangai a Barcelona remata cada capitulo cun haiku que nos inducen a reflexionar sobre a secuencia. Con parte dun deles de Clara Vidal rotulo este comentario. Shangai a Barcelona é un Premio Xerais innovador en canto a súa estrutura. Non é dos peores, mais tampouco dos mellores premiados nas trinta a seis edicións.

(Texto publicado no xornal Faro de Vivo o día 19 de decembro de 2019)

NOITE DE LOBOS E TIBURÓNS

Ninguén dorme

Rexina Vega

Edicións Laiovento, Santiago de Compostela, 74 páxinas

 

En retroautotradución,Laiovento publica esta novelaa breve de Xina Vega, descrita pola editorial coma un vómito, un ouveo. Unha novela breve alicerzada nunha estrutura compositiva con varias historias que corren de xeito paralelo.

Todo acontece nunha noite e nun edificio, un universo claustrofóbico, habitado por personaxes sen nome, despersonalizados, coa soidade como única compaña. Fascinados pola miseria e a animalidade, selan a amizade dos que mexan xuntos. E  a partir de aquí unha verdadeira noite de lobos e tiburóns. Un emigrante africano que chega sen papeis nun cayuco negro, coas lembranzas dos moitos que morreran ao seu lado. Unha rapaza nova que foxe do cárcere da súa casa, traga o noxo do condutor que  a recolle porque ten unha regaña e os homes danzan ao se redor. E así estrea a súa condición de presa. Ten fendiduras, néctar que atrae os homes. Por iso maldicirá o sexo que enerva os homes.

A parte central desta novela de lobos e presas é una escena de sexo animal. Entre eles non reloce o amor; só brilla o desexo da animalidade. Mais mesmo na sordidez, hai un pequeno espazo para a solidariedade dos vencidos, dos parias.

Os excluídos da terra, converxen na noite, encaixan o un no outro e apértanse. Narrativa do desgarro, se ben o libro de Xina Vega vai moito máis alá dos desgarres anímicos e corporais. Xina Vega narra o sinistro da cotidianeidade, o lado máis repulsivo da realidade.

Libro úbrico, con estados de excitación, de paroxismo, de desorde extrema, de violencia acumulada e non reprimida. E malia  a dureza destas páxinas non é lícito falar de masoquismo, porque a autora non se recrea no sórdido e as historias están ben ganduxadas e relatadas cunha prosa de primeira calidade.

 

     Rexina Vega

Tamén a técnica literaria desta pequena peza é moi diferente do que estamos acostumados. Moitas e boas doses de minimalismo, múltiples elipses impostas a mantenta  pola autora que de sobra sabe o que abonda con ser suxerido. As descricións soamente actúan a modo de pausas entre secuencias Mais Xina Vega metaforsea sen atrancos e de xeito orixinal. Ausencia de diálogos neste verdadeiro teatro do horrores narrado sen eufemismos.

(Texto publicado no xornal El Correo Gallego de Santiago de Compostela o día 2 de decembro,2019)

CARNICERÍAS PATRIÓTICAS

Matar o héroe

Adolfo Caamaño

Editorial Galaxia, Vigo, 2019,439 páxinas.

 

O poeta e narrador Adolfo Caamaño, obtivo con esta novela Matar o heroe o I Premio Villar Ponte, organizado polo concello de Viveiro para honrar os valores cívicos dos irmáns Villar Ponte.Estamos nun tempo no que as vilas e concellos galegos dunha certa entidade organizan premio literarios propios, un feito loable para as nosas letras, como tamén o era a contribución de moitos deles ao premio por antonomasia dos concellos galegos, O Blanco Amor que case desapareceu pola falta de colaboración das nosas entidades locais.

Matar o heroe poderiámola considerar una boa novela se o autor eludise un cento de páxinas na primeira e segunda parte: peripecias e constantes reflexións sobre a identidade do protagonista que non lle engaden nada a historia principal e retardan o se ritmo.

Non resulta doado encadrar Matar o heroe nun subxénero canónico da narrativa. É asemade una novela de aventuras na Güiana francesa que se converte nunha crúa, realista e visceral visión da brutalidade da Gran Guerra, que un combatente lle lembra a un seu amigo, compañeiro e amante nas batallas por medio de cartas. Ao rematar a Primeira Guerra Mundial, na que Charles Bonne-Mort se converte en heroe sen pretendelo, queda feito un fargallo de home -un obús deixouno mesmo sen a súa masculinidade-. Instalado nunha pequena localidade, Ville-Nom-Inconuu exerce o seu oficio de experto taxidermista. Pero pronto sente que alguén o quere envelenar. Nese proceso, pasa por catro fases que marcan a estrutura da novela, segundo a cor que vai adquirindo a súa pel. Será en efecto o obxecto dunha trama de corrupción organizada polo alcalde, o médico e o cabo da vila. Un urdido certamente esperpéntico, descrito case con humor. A única persoa que lle axuda é unha moza indíxena, Sikái, unha experta feiticeira que o convence de que explore os seus camiños e que a morte tamén pode ser outro camiño. A novela é unha incontestable alegación contra a primeira guerra industrializada.

 

                   Adolfo Caamaño

 

Desde o seu altruísmo e véndose como un eunuco, o protagonista describe de xeito realista e vivido en propia en propia carne, a barbaridade da guerra ese “caprichoso meniño da guerra”-, a súa farsa ao gusto dos altos graos militares. Unha guerra acugulada de corpos rebentados na lama. As tropas de choque coloniais usadas como carne de canón;o desprezo da vida dos soldados que amosaban os xenerais galos.  Críticas así mesmo contra o militarismo e o colonialismo. O sarcasmo por parte do protagonista no relato do masacre masivo, a crítica dos heroísmos patrióticos e unhas pingas de humanidade son o mellor da novela.

(Publicado no xornal Faro de Vigo o 21 de novembro de 2019)