MEDOS, PRODIXIOS E ARREPÍOS

O axolote

E outros contos de bestas e auga

Lara Dopazo Ruibal

Editorial Galaxia, Vigo, 2020,124 páxinas.

Lara Dopazo Ruibal é unha escritora aínda moi nova, mais non neófita nas letras galegas. Xornalista de formación,ten publicado sobre todo poemas, e gañado varios premios como o Premio Illa Nova de Narrativa do ano 2020 que obtivo con esta escolma de relatos, cualificados por algún membro do xurado como “un conxunto de relatos orixinais, diversos e de gran altura estética”. A narrativa galega non está orfa de libros de relatos, escritos da man dos grandes narradores coñecidos por todos, algúns sobre todo poetas e autores de relatos en formato breve como Ánxel Fole ou Méndez Ferrín.

Outros, sen tanta fama, pero con achegas moi destacadas neste subxénero. Unha mostra: os trece relatos que nos brinda Lara Dopazo Rial en O axolote e outros contos de bestas e auga. onde se algo reloce é a capacidade fabuladora da autora o que se deixa sentir en cadansúa das historias que nos ofrece. O fío condutor destas trece historias é a presenza do insólito, mesmo do inverosímil, mais non na liña que enche os textos de Tolkien ou da literatura infantil e fantástica de Michael Ende. Neste sentido, o fantástico do que se vale Lara Dopazo ten moito máis que ver coa narrativa galega que se achega ao sobrenatural, como pode ser a de Cunqueiro.

Lara Dopazo Ruibal

Doce textos presentados ao Certame, co engadido dun novo relato “Baleas” que casa perfectamente co resto dos relatos que compoñen a escolma galardoada. O fantástico, os prodixios e arrepíos,  a irrupción do estraño déixase sentir xa no primeiro relato do que toma o título o libro: o protagonista reconta as feridas sufridas na vida e desaparecidas de golpe, agás a derradeira que lle levou dezanove días porque a ferida fóra no corazón. No segundo relato a voz narrativa dá conta da forza do mar nun maremoto, presentido con antelación polos animais. O extranatural deixa a súa pegada en relatos como ”Chispa”: mortos que se laian diante dos vivos e seguen o seu camiño como carnes andantes cara ao inframundo. Noutros relatos é salientable a chamada pola morte, tamén entre un mundo de animais, con finais sorprendentes por exemplo en “As moscas”. Ou un carpincho  cun pau espichado na boca. E malia iso fala e faise pasar polo home morto da voz relatora. Non todos os relatos posúen a mesma gordura diexética. Hainos que relatan historias que, aínda que non desentoen da tonalidade da escolma, as súas temáticas son moi sinxelas e elementais. Outros, pola contra e citaría dous que son precisamente dos máis longos (“A porta verde do río” e “A illa das mulleres”) que penetran no mundo dos misterios, e nos que se mesturan combinacións axeitadas entre elementos.

Relatos escritos con precisión estilística, mais cunha prosa sinxela e que conforman una colectánea merecente de ser tida en conta, nomeadamente en vindeiras entregas da autora.

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 11 de marzo de 2021)

UN TEXTO BEN AXEITADO (Novela animalista, novela coral)

Na actualidade no sistema literario galego abundan os narradores  que escriben textos ficcionais de formato amplo, pero son poucos os que adican o seu enxeño creativo ao tratamento de literatura de animais engaiolados en granxas en condición dificilmente imaxinables.Un deles, quizais a excepción, é Xurxo Sierra Veloso que hai unhas semanas publicou nos prelos de Galaxia esta novela que hoxe comento, Benvidos á cidade. O autor, xa cunha ampla experiencia no eido da creación ficcional, agasállanos con esta peza, unha novela “animalista” como ten sido caracterizada.

Xa que logo, a escolla dun narrador experimentado mergúllanos xa de entrada, e aínda sen facer referencia á sinopse da trama, nunha crítica enteiramente xustificada do capitalismo sen escrúpulos  e desapiadado que oprime e escraviza os animais para o beneficio das grandes empresas, interesadas unicamente no lucro  económico, chegando a inxectar sustancias velenosas nos animais que os fai moito máis perigosos para os seres humanos.A trama da novela comeza presentando distintos personaxes que falan das súas vidas e aconteceres, moitos deles  prescindibles para o desenvolvemento da novela, ata que comezan a escoitar na televisión unha nova que informa de que unha granxa de visóns sufriu un asalto e que deixaron ceibes a milleiros de visóns que estaban a ser sometidos a experimentos científicos que os facía medrar a presa e as súas peles brillaban moito máis e de distintas cores. Pero que converte os animais en moi perigosos e agresivos. Intervén a policía para atopar os que liberaron os visóns e evitar o perigo, decidindo que cómpre matar os animais. E como non debo actuar de spoiler e revelar a trama da novela, si me atrevo a aconsellar que paga a pena a súa lectura. Limítome, non entanto, a súa análise.

Xurxo Xierra Veloso

Benvidos á cidade pode ser inserida dentro do subxénero da novela ecoloxista, pois os animais tamén forman parte, parte esencial, da ecoloxía do planeta. É asemade unha novela cunha manchea de personaxes que a converten nunha novela coral, sen que iso supoña ningún atranco para a súa lectura. A habilidade narrativa de Xurxo Sierra  Veloso foi capaz de evitalo.A tonalidade do relato novelesco está en boa parte condicionada polos moitos personaxes que na mesma interveñen e polo mesmo tema da trama. O rexeitamento dos ecoloxistas a ter animais engaiolados para o proveito utilitarista de certas empresas capitalistas. O autor foi capaz de inserir no discurso do narrador principal omnisciente os moitos diálogos dos personaxes secundarios. Ambientes configurados de forma axeitada e personaxes ben delineados. Todo isto,  xunto coa novidade do tema, fai aconsellable a lectura desta novela

(Texto publicado o día 4 de febreiro de 2021 no xornal Faro de Vigo)

Trama complexa. De mulleres, homes e camiños.

Camiño negro

Ramón Area

Edicións Positivas, Santiago deCompostela, 2020, 253 páxinas

   O autor de Camiño negro,Ramón Area é un psiquiatra con abondas publicación no eido específico da súa especialidade. Mesmo obtivo con Psicopatoloxía do retorno o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio no ano 2006. Mais Ramón Area non se acoutou a textos e estudos da súa profesión. De feito, Camiño negro é a súa segunda novela, e o seu incipit e toda unha manifestación de intencións. “Toda esta historia vai de mulleres, homes e camiños”.

   Os camiños son os da Ruta Xacobea, que nomea nas primeiras páxinas seguindo a Aymerich Picaud. Mais a novela de Ramón Area non vai co Camiño Xacobeo. A trama, como tal céntrase na procura duns documentos roubados no  Arquivo Nacional; non sabemos qué documentos son, pero para atopalos encárganse tres investigadores: Lucia, garda civil aínda nova, o sarxento rural Fernández afecto aos vellos métodos e cun pasado ateigado de interrogantes, e  Cazale, durante trinta anos profesor de debuxo que recendía a aburrimento, confidente e falsificador.

Deben atopar os documentos axiña e sen publicidade. O escenario é a Compostela de camiños, igrexas, beatas e peregrinos. Dalgún xeito todo isto ten que ver con Camiño Xacobeo. Endalí que o autor non se esqueza do mesmo no título, aínda que agora non é un camiño de estrela, senón negro.

Ramón Area

A trama parte desta situación, e os xefes pensan que o que roubou os documentos non é unha persoa versada e informática, senón un vello que sabía conseguir calquera cousa ilegal. Noutras palabras, un caso dos tempos de antes.O autor describe os investigadores, nomeadamente a Cazale, con ironía e sarcasmo. E lembra os anos de loita nos tempos da reconversión naval en Vigo. Os que daquela eran xuventude rebelde, hoxe son don Manuel, empresario de éxito ou banqueiro. Nunha trama moi complexa porque a novela recala en varios subxéneros, ao final hai unha solución ben construída e consonte con personaxes reconvertidos de ex loitadores  contra a reconversión naval en persoeiros de éxito financeiro ou mundano.

   O principal fío que tira da trama é sen dúbida a investigación policial detectivesca na que cómpre salientar o papel de Lucia Méndez. Mais na novela danse cita outras tramas secundarias. Unha trama relixiosa con Santiago o Maior, Prisciliano e a Catedral de Santiago que enchen moitas páxinas. Un Santiago retranqueiro, e Prisciliano, un home que rematou mal por culpa da súa teimosía, propia desta Galicia de bosques e ríos. Tamén unha novela onde sae á luz o conflito social da reconversión naval, e a delincuencia, tanto marxinal como a que percute nos altos cargos e mesmo no corpo da Garda Civil. Xa que logo, un título Camiño negro que acae co contido da novela.

(Texto publicado no xornal Farode Vigo o 21 de xaneiro de 2021)

PÁXINA DE SOMBRA

Na Neve do lobo da xente (Chaguazoso)

Emilio Araúxo

Editorial Toxosoutos, Noya, 1920, 187 páxinas

A miña salutación para este novo agasallo que de xeito inesperado me fai chegar Emilio Araúxo, ese escritor e home de cultura prolífico e ao mesmo tempo discreto. Porque Emilio Araúxo leva creando unha ampla obra artística en moitos campos da cultura galega: poeta, narrador, editor, tradutor etnógrafo, mitógrafo e un eximio fotógrafo que leva inmortalizando  fitos moi importantes da cultura de noso: o entroido galego e ese macrocosmos de tempos pretéritos da nosa labranza. Grazas os seus poemas, os seus textos, as imaxes tiradas con infinita paciencia e perseveranza, podemos decatarnos do que foi o cultivo da terra en tempos idos. Na neve do lobo sa xente (Chaguazoso), “páxina de sombra” empregando as súas palabras, é o fermoso libro que arestora Emilio Araúxo  edita en Toxosoutos. Así, nesta breve sinopse describe o autor o seu labor neste libro de escritura e de imaxes, acompañado dun glosario, non só acaído,senón tamén necesario: “Na páxina de sombra dunha corna ce cabra, a vida da serra escribíndose coas pisadas de promesa do tempo. O Lobo da Xente. O folión  e as foliadas do entroido e as lardeiras e os lardeiros. Versos que facían chorar as pedras. Unha copla que tiveron. O responso do lobo. En conversación sempre se xera un cariño. Estaos esperando a lúa. Aquela xentiña era digna de querer. A cotovía desfaise cantando. A res rompía aínda que che dése a neve pola cintura. As aldeas quedamos na rexión do esquecemento”.

Un libro que describe e dá, sobre todo,testemuño da vida da xente na serra, nesa serra de San Mamede, que o autor tan ben coñece, coa pequenas aldeas perdidas entre os seus vales. E a mágoa porque o caldo da serra non se fai xa. Non hai mozos nas aldeas. Todo isto ilustrado con ducias de imaxes: cabras, pastores,vacas con nome de seu. Testemuños que Emilio Araúxo recolle de tempos pasados, da boca dos poucos poboadores que aínda resisten na serra e ven marchar as reses cara o monte. Outra historia oral e fotográfica de negruras e soidade.

(Texto publicado no xornal El correo Gallego o 16 de xaneiro de 2021)                            

RECONSTRUIDO UN CRIME

Granito

Álex Alonso

Edicións Xerais, Vigo, 2020, 563 páxinas

O orixinal deste libro que arestora aparece publicado baixo o rótulo de Granito,  foi presentado no seu día ao XXXI Premio Torrente Ballester con título de Cónica denigrante, e resultou ganador ex aequo con outro orixinal de Antón Riveiro Coello. Mais as dúas casas editoras viguesas seguen a mesma estratexia: ocultar o nome e o título do libro que tamén ganou o Premio. Unha falsa competencia entre estas dúas editoriais punteiras viguesas. O autor de Granito desempeña o seu labor como tradutor, intérprete da Administración de Xustiza. Autor de varios relatos breves e de narrativa curta, Granito é a súa primeira publicación editada en formato longo.

O núcleo temático de Granito está marcado polo feito do asasinato de catro persoas pertencentes á familia dun destacado empresario do granito, nun chalé de Nigrán a mans de dous policías no ano 1994. De aí parte o interese do autor por novelar aquel tráxico acontecemento, afrontándoo desde a ficción, e tomando como referencia as noticias dos xornais vigueses, nomeadamente as de Faro de Vigo. Segue o procedemento estrutural de inserir os personaxes no contexto de entón, ata chegar ao momento fundamental. Mais, tendo en conta  que na novela está todo inventado, o relato de Álex Alonso é ficción. Unicamente o crime de Nigrán foi un acontecemento real. Quizais o maior interese da novela é a análise da acción e desenvolvemento dos dous policías, ata poder interpretar o que puido acontecer para que chegasen a cometer os catro crimes da mesma familia. Un intento por penetrar na interioridade dos dous policías e nas diversas versións que do crime se deron.

Alex Alonso

Narrada en terceira persoa, aínda que por veces en primeira, e con dous personaxes centrais, os policías Louredo e Vila, se ben na novela interveñen moitos outros personaxes secundarios o que fai da mesma unha novela coral, que reconstrúe acontecementos de aquel tempo, mesmo de carácter futbolístico como contexto da fabulación do crime de Nigrán. A novela, xa que logo, como di a presentación editorial, relata o salto ao baleiro de dúas persoas que “xa levaban o fracaso marcado nas súas costas”; unha acción pouco menos que atropelada e suicida na  que non tiñan nada que ganar.

Máis unha vez teño posto en cuestión  o carácter policial-detectivesco o de novela negra das moitas que se escriben en Galicia. En Granito, na miña estima, predomina o carácter policial-detectivesco porque é o relato dunha investigación e considero que non sitúa en primeiro lugar o retrato crítico da sociedade. Pódense pór en cuestión os usos lingüísticos  que emprega o autor (castelanismos, castrapo, secuencia no castelán que se fala en Vigo). Mais, malia iso, Granito é unha boa novela policial.

(Publicado no xornal Faro de Vigo o día 7 de xaneiro de 2021)

ENTRE A LOUCURA E A MALDADE

Os incurábeis

Antonio Tizón

Edicións Xerais, Vigo, 2020, 299 páxinas.

Antonio Tizón, xornalista e profesor de Deseño non debuta con esta peza na narrativa galega. Ademais de libros de relatos, a partir do ano 2015, iniciouse na novela de formato longo con A antesala luminosa, o primeiro  libro dunha serie na que actúa como principal protagonista o inspector de policía, Xosé Sánchez Pereiro. Tres anos máis tarde, coa novela  Un home estraño prosegue a serie. E no ano actual fai o mesmo con Os Incurabéis, quizais a máis cobizosa das tres, xa que recolle, como advirte a presentación editorial, unha historia  de morte, paixón e loucura.

O escenario da historia é A Coruña, máis concretamente o barrio dos Castros, e temporalmente localiza os acontecementos nos meses posteriores ao 11-S de 2001. O inspector  xefe Sánchez Pereiro, antiheroe nesta historia xa que el mesmo se confesa corrupto, é o encargado dun novo caso e fai asemade de relator dos acontecementos: unha vella prostituta dun prostíbulo dos máis  históricos de cidade aparece con pescozo rabanado cunha sorte de obxecto  aguzado, como se fosen os cairos de alguén con complexo de Drácula. Sánchez Pereiro realiza o seu traballo policial interrogando os veciños da muller asasinada. Todos eles semellan capaces de matar cando algo lles importa de verdade. Algúns matarían á desesperada, outros a sangue fría e planificando o crime.

Sánchez Pereiro, con xornadas sen fin de tapas, chiquiteo, algunha noite de puterío e conversas cos mellores miñaxoias do bario dos Castros, nomeadamente cos da rúa dos sete bares, leva a cabo unha difícil esculca, na que o máis relevante e que tira do lector, e o retrato dos veciños da dona do puticlub, e a confesión por parte do policía do seu propio comportamento canalla.

Antonio Tizón

Na novela tamén ten unha gran relevancia o mundo e a vida dos enfermos mentais, sobre todo os incurables que o inspector debate coa psiquiatra Helena Salgado. Neses debates preséntanse interrogantes que tocan de cheo con problemas éticos, como o da eutanasia. Cómpre depurar as persoas incurables, aquelas para as que a medicina non ten respostas? A novela presenta moitas outras reflexións, algunhas moi atinadas, malia que veñan da mente do inspector sibarita. Como tal, a impunidade do poder fronte ao crime. Ou a total omnipotencia do mesmo e o avasalamento doutros países. Os mesmos policías, algún día  inspectores e comisarios, saben como funciona o poder porque están ao seu servizo. Pódese discutir se Os incurábeis entra na categoría de novela policial ou negra. Na miña opinión, a acción policial, a investigación dun feito criminal é o fío condutor da novela. Mais non faltan aspectos moi salientables da novela negra, como o retrato crítico da sociedade. A novela policial mantén o misterio, mais a súa importancia queda desprazada pola temática social.       

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 17 de decembro de 2020)

UN VIGO SUBTERRÁNEO E CORRUPTO

O autor desta novela, Manuel Esteban, entrou de cheo na narrativa galega cando no ano 2016 lle foi outorgado o Premio Xerais, ficción  coa que comezou a darlle vida ao inspsector de policía Carlos Manso. Dous anos máis tarde volveu presentarnos as pescudas de Carlos Manso, un verdadeiro antiheroe, que, tras vinte anos polas beirarrúas da sociedade, fai do fracaso a súa sinal de identidade, facendo unha investigación verbo dunha rede de pederastia. Nesta terceira entrega, M. Esteban non se afasta do subxénero policial, e o seu heroe/antiheroe volve ser o inspector Manso, primeiro como policía e, logo da súa forzosa xubilación, como detective.

Unha novela que xoga cunha estrutura dupla e dous tempos e escenarios: ano 1998 na illa de Fuerteventura e no Sáhara Occidental, e o Vigo de 2018. O lector, xa que logo, atopará dous saltos no tempo de máis de vinte anos, mais, malia esta arquitectura diferenciada, non impedirá que no desenlace todo converxa. Carlos Manso que na inicial intención do autor, tería de ser un personaxe arisco, volve ser, como na primeira novela do autor, un protagonista con moitas caras. E o autor aproveita esta  circunstancia para mergullarse con profundidade na súa orixe, comportamento e motivacións.

Manuel Estevan

Esa arquitectura dupla ten o seu inicio en Fuerteventura e no Sáhara Occidental, descoidado polos españois e abandonado en mans marroquís, nunha espantada criticada na novela.Na illa e no continente africano, atopamos ao inspector Manso pescudando certos acontecementos relacionados co narcotráfico, a corrupción policial, o enigmático barco American Star, con certas mortes matadas e coa forma pouco apropiada de tratar os nativos. Nesta primeira parte, que leva por título “León e o volcán”, a novela axústase enteiramente ao esquema policial. Pero Manso é un cu de mal asento e o seu labor non se detén. Exercerá en Vigo como detective privado. o autor narraas nunha serie de secuencias que levan por título “O kraken e o mar”, e que corresponden á época actual. Nesta parte, a máis interesante na miña estima, o lector vaise atopar cun verdadeiro inframundo no que no só agroma a maldade e a corrupción, senón tamén a descuberta de varias galerías e túneles soterrados e abandonados na cidade olívica, que serven de agocho para seres corruptos. O relato deriva claramente cara ao detectivesco, con asasinatos, corrupción nas altas esferas da policía e do clero luxurioso e proxeneta.

A vinganza dos homes bos é un texto fragmentario se temos en conta as súas partes que se entrecruzan, o que pode dificultar a lectura dos seareiros da novela lineal. Mais permite recoñecer o protagonista principal na súa verdadeira condición de antiheroe, se ben no desenlace, Manso e convidado a esconxurar as súas pantasmas. O relato móvese entre a novela detectivesca e a novela negra, aínda que, para quen isto escribe, predominan as secuencias detectivescas, se ben, por veces o autor dálle importancia ao retrato crítico da sociedade -marxinal neste caso- e a introspección psicolóxica dos personaxes; o que define a novela negra.

( Publicado na Revista Tempos Novos ( sección Protexta) , no número 283, Novembro, 2020)

LITERATURA QUE CONTA A CENCIA

Silencio

Agustín Agra

Editorial Galaxia, Vigo, 2020, 137 páxinas

Este comentario sobre o libro de Agustín Agra debería ir acompañado do mesmo silencio ao que aluden todos os xornais que ao libro fan referencia. En efecto, despois dun silencio editorial de cinco anos, A. Agra publica unha nova peza narrativa que leva por título Silencio. Unha novela diferente, non convencional, composta por un monllo de oito relatos que parecen independentes, mais non o son, e no seu conxunto forman unha ficción novelesca que nace por pola admiración de Alexander von Humboldt e pretende ser unha novela verbo do propio “polimata” prusiano. O libro contén oito relatos referentes a outros tantos científicos desde a revolución científica ao descubrimento das vacinas.

Os personaxes que interveñen na obra son científicos de épocas distintas, con presenza dalgunhas  figuras femininas, ás que se lles furtou visibilidade ao longo da historia. Xustamente dúas son as protagonistas do primeiro relato “Caderno da tundra”. Dúas amigas, dedican os seus esforzos á concienciación dos problemas ambientais do planeta. Nunha expedición á terras nórdicas, unha delas desaparece tras as pegadas de Carl Linné. No seu diario non hai pegadas do seu percorrido, pero si da fauna. A amiga deduce que é feliz na tundra, lonxe da barafunda dos seus conxéneres. O segundo relato é unha clara homenaxe aos científicos renacentistas que fundamentaron o heliocentrismo: Copérnico, Tycho Brahe, Kepler, o torturado e asasinado Giordano Bruno e Newton que, con teoría gravitacional coreaba a obra que demostrou a falsidade do xeocentrismo.

Agustín Agra

Noutro relato aparece a figura de Lavoisier, protagonista asemade da revolución científica, que puxo a data inaugural para a química, coa axuda impagable da súa muller Marie-Anne. As cartas cruzadas entre dous xeólogos, Charles Lyell e George Cuvier iluminaron as teorías do uniformismo e do catastrofismo como explicación da orixe do noso planeta. “I think” rememora os descubrimentos de Darwin nas costas de América. O libro complétase con outros tres relatos nos que se dá conta de cómo Louis Pasteur bota por terra a teoría da xeración espontánea; Gregorius Mendel, cruzando chícharos e ratos, descubre as leis da herdanza xenética e o último “polimata” e aventureiro, Von Humboldt, descarta obsoletas teoría xeolóxicas e cataloga a fauna e a flora americana.

   Moito a salientar neste libro. Nomeadamente o feito de que de grandes achados científicos, o autor foi capaz de erguer incitadores relatos literarios.  Subliñable igualmente a tonalidade da obra: relatos científicos centrados tanto na natureza humana como na natural, expostos dun xeito delicado, mais capaz de afastar a verdade científica da superstición, a maxia e o fanatismo relixioso

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 19 de novembro de 2020)

Negra, Xudicial, Policial. Desarticular un entramado mafioso

Non fales o que non debes

Luís Manuel García Mañá

Edicións Xerais, Vigo, 2020, 180 páxinas.

   

Luís Manuel García Mañá é un escritor con ampla experiencia na narrativa galega. A súa traxectoria está avalada por media ducia de novelas e por varios ensaios relacionados co dereito e a historia. E con relación á historia que narra nesta novela, tamén pola súa ampla experiencia profesional, tanto operativa como de xestión.

   A novela que nos achega arestora, comeza coa morte narrada por una narrador incorpóreo por mor dun aparente suicidio do posuidor dese ser corpóreo que resulta ser o maxistrado do Xulgado  de Instrución número 1 dunha cidade galega, que se atopa enredado nunha operación policial na que se investiga o tráfico de armas, estupefacientes, corrupción  urbanística, branqueo de capitais… Él, desde a súa situación incorpórea, será o que nos guiará polos labirintos que aparecen na novela, relatando os contratempos e circunstancias que o precipitaron no seu tráxico e suposto suicidio.

   Nas primeiras secuencias, dá conta da súa vida matrimonial, o seu paso por varios xulgados, e decide asemade fisgar entre humanos “que non se decatan de nada”.

   

LuÍs Manuel García Mañá

Unha sorte de prolepse xeral adianta nas primeiras secuencias o desenlace da historia: a morte en suicidio aparente do maxistrado titular do Xulgado de Instrución número 1 e o suicidio do concelleiro de Urbanismo que se guinda  no calabozo de Comisaría. Mais quedan por descubrir as causas e o como deses sucesos. Dous narradores dan conta de todo iso: o xuíz que fala en primeira persoa e dá conta das informacións dos actos nos que participou ou foi vítima. E un xornalista do diario local Aquem, de alcume Vagalume, que investiga pola súa conta e sospeita que detrás do suicidio do concelleiro había moito máis que unha depresión. Nas súas pescudas trata de desvelar os motivos que se agochan tras as dúas desaparicións. Provocacións, riscos, posibles chantaxes, o descubrimento da existencia dunha organización que estaba preparando ilegais operacións inmobiliarias, tráfico de armas a  grande escala. É a operación Táchira porta en marcha pola policía para non lles perder a pista.

   Na miña estima,  Non fales do que non debes ten moito de novela negra, xa que na mesma hai un retrato crítico de parte da sociedade actual (a dos chantaxes, traficantes de armas e droga, recalificación de terreos, operacións especulativas), e ao mesmo tempo ten boas doses de novela xudicial e policial. Saliento como valores da escrita de García Mañá, nesta peza, a boa conxunción de dous relatos paralelos, o feito de manter a atención do lectorado sen grandes doses de intriga. A argucia de atopar un narrador fantasmal que narra cun estilo limpo, desenfadado e abondosas doses de humor e un certo escepticismo  para descubrir a “mala”, a delincuencia nacional e internacional.

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o 29 de outubro de 2020)

MAGRA CONTRIBUCIÓN (Tres mapas da narrativa de noso)

Cartografías da narrativa galega contemporánea

Xaquin Núñez Sabarís

Cartografías da narrativa galega contemporánea

Editorial Galaxia, Vigo, 2020, 164 páxinas

   

Este libro non é unha historia da narrativa galega contemporánea,da que por certo carecemos, xa que os traballos de X. González Millán non acadan máis alá dos amos 90, e máis que un relato histórico é un socioloxía literaria galega. E o IV volume da Historia da Literatura Galega de Xosé Ramón Pena enche a  historia da literatura galega desde 1936 a 1975. Así mesmo, o estudo de Dolores Vilavedra remata con fin do pasado século.

   O estudo de Xaquín Núñez Sabarís aborda os mapas, a cartografía conceptual e xeográfica da narrativa galega actual; e faino a partir do estudo de tres casos especiais: a narrativa ambientada en Compostela. Vigo e Rías Baixas, o que equivale ao thriller relixioso, á novela negra e á narcoficción. Segundo o autor, estes son os modelos emerxentes na narrativa de noso actual. Fenómenos novos, segundo o autor, co que non concordo, que compoñen a ruta de navegación do libro.

   Os enfoques metodolóxicos aos que se cingue o autor para reducir a súa cartografía de literatura galega a estes tres espazos de interese e á delimitación do campo, son algúns dos reiterados en debates previos: identidade, literatura e mercado; aos que o autor engade a revolución tecnolóxica, a explosión dixital e os conceptos xeopolíticos xerados pola globalización, con concorrencia de expresións mediais diversas (comic, ficción televisiva, videopoema). É o que o autor designa como transmedialidade. Xa que logo, o traballo de Núñez Sabarís analiza as xeografías ficcionais non só literarias.

   

Xaquín Núñez Sabarís

A seguir, o autor estuda estas tres xeografías literarias. O  thiller relixioso arredor do Camiño de Santiago,subliñando a gran recepción literaria e audiovisual de Trece badaladas de Suso de Toro, que abriu a canle para outras novelas. Así mesmo, a novela negra -eu diría detectivesca- centrada en Vigo cun bo monllo de novelas. E a narcoficción da que Fariña semella ser o produto máis rechamante xa que, con esta peza, a narcoficción galega fíxose global. Mais o relato do narco na ficción galega xa comezara antes, se partimos dese concepto de transmedialidade que emprega o autor. Como tal, Entre bateas (película de televisión), Narcos de Carlos Reigosa  ou Todo é silencio de Manuel Rivas. En resumo, o estudo ofrecido nos tres apartados da ficción galega responden aos obxectivos  sinalados nos enfoques metodolóxicos. Segundo o autor, estes son os mapas emerxentes da nosa narrativa contemporánea. Non entanto, quedan fóra quizais as ficción máis importantes destes anos, polo que este libro e só unha magra contribución á cartografía na narrativa galega contemporánea.

 (Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 15 de outubro de 2020)