Galileo no espello da noite
Xabier Paz
Edicións Xerais, Vigo, 2019, 324 páxinas.
Coa cavilación na noite da súa vida sobre a súa existencia, descubrimentos e desgrazas de Galileo remata a triloxía coa que Xabier Paz reconstrúe o fresco da Italia barroca, constrinxida polo Gran Teatro Renacentista, herdado do turbillón dos días trentinos, ese vento glacial e rigoroso chamado Contrarreforma. Renacer e Anibal e a Pintora son os dous chanzos que preceden á noite de Galileo, no que máis que en ningún outro se espella a Contrarrforma e a interpretación das Escrituras como libro de ciencia.
A novela ten como protagonista principal a Galileo. Endalí que se empregue a primeira persoa -é Galileo quen cavila sobre as súa a súa vida e as súas desgrazas, aínda que teñen cabida outras voces-. Un argumento desenvolvido en tres grandes capítulos. A través dos mesmos, o autor é capaz de reconstruír a biografía de Galileo desde os seus anos novos, denunciado pola súa propia nai, máis alguacil que muller, ata que foi perseguido pola inculta intransixencia dos defensores da física aristotélica e da Igrexa que consideraba as Escrituras como un libro de ciencia. Todo iso acrecentado polo vento xélido da Contrarreforma tridetina. Todo por defender e demostrar os resultados da observación e experimentación: que a terra xiraba arredor do sol.
Galileo, o principal protagonista, aparece retratado como filósofo natural, como astrónomo defensor do copernicanismo, investigador e sabio, e un dos puntais do método científico. Pero tamén as súas persecucións polo Santo Oficio Precisamente o libro comeza cun interrogatorio onde se escoitan estas palabras terribles: “E pedíuseme que dixera a verdade ou, do contraio, habería que recorrer á tortura”. Prosegue Galileo coas súas as súas idas e vidas por Italia, coa súa actividade na corte dos Medici; e remata coa súa morte, coa prohibición papal de que se ergan monumentos funerarios á memoria do sabio. O relato presenta un personaxe que viviu entre carencias económicas e co medo sempre no corpo que fai que Galielo se vexa forzado a violentar a súa propia conciencia no lance decisivo da súa vida.
Xabier Paz
O mellor da novela é ese gran fresco, rigorosamente documentado da Italia barroca, atenazada, porén polo poder eclesiástico; o retrato da vida científica de Galileo, sen esquecer a dimensión familiar e sentimental do personaxe, nomeadamente coa súa filla, sor Celeste coa que puido manter un intercambio epistolar que forneceu ao sabio atribulado de conforto e afecto.
O libro elabora materiais históricos convertidos en ficción; inxectando así o marcador semántico da ficción nun contexto histórico. Unha grande riqueza lingüística coa que o autor retrata a época. Un excelente libro que recolle a paixón e a traxedia vital de Galileo e co que X. Paz pecha con brillantez a súa triloxía da Italia barroca.
(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 19 de setembro de 2019)
NOVENOITES 