Luís Seoane para pequenos e grandes

Luís Seoane para as nenas e nenos galegos
Loli Beloso Neira
Limiar de Xosé Neira Vila
Introdución de Lino Lago
Debuxos portada e interior de Rubén Calles Lijó
Deseños de Loli Chan Beloso
Finis Terrae Ediciones, Santiago de Compostela, 2014, 60 páxinas

Despois do éxito do libro, editado e reeditado en 2013, que Loli Beloso lle dedicou a Isaac Díaz Pardo, proxectando a súa figura e a súa obra para os noso cativos, as nenas e os nenos galegos, e seguindo o seu ronsel, a autora, “muller de aguda sensibilidade” como escribe Xosé Neira Vila, no limiar (“Entrañable Seoane”), e testemuñan todos os que a coñecen, sorpréndenos dun xeito moi oportuno e favorable con este novo libro, Luís Seoane para as nenas e nenos galegos, editado hai uns meses. Unha escolla moi acertada -remítome de novo ás palabras de Neira Vila- debido á amizade que uniu aos dous persoeiros, e ás iniciativas e proxectos que puxeron en pé tanto en Galicia como en Arxentina.
O libro é froito de amor desta muller pola cultura galega e da admiración por aqueles que se involucraron activamente na súa medra. Mais tamén dun bo coñecemento vivencial da figura de Luís Seoane, e sobre todo das súas obras, pois Loli Beloso tivo a oportunidade de contemplar recentemente a manchea de murais e obra gráfica que Luís Seoane deixou en Bos Aires, e de conversar na Magdalena (Arxentina) con amigos e compañeiros de escritor e artista plástico..
A autora reproduce a traxectoria vital de Luís Seoane e analiza a súa obra como escritor, artista plástico e difusor cultural, seguindo, como dixen, o modelo da súa anterior publicación dedicada a Isaac Díaz Pardo. En formato dun conto no que seis nenas e nenos, actuando como verdadeiros protagonistas e mesmo descubridores, pescudan a vida de Luís Seoane e achéganse a súa obra: A emigración dos país a Arxentina por culpa da miseria daqueles tempos; o nacemento do pícaro e o regreso con seis anos a Galicia; os seus estudos, o avezamento coa tradición cultural galega, nomeadamente coa Galicia campesiña; coñecemento e amizade cos artistas galegos (Colmeiro, Eiroa, Maside); as súas primeiras experiencias coas artes gráficas na imprenta Nós; o namoro con Maruxa; a fuxida a Bos Aires na Guerra Civil; a voda accidentada mais fermosa no porto bonaerense; os numerosos colegas e amigos en Arxentina; fundación de selos editores e revistas, con especial referencia a “Galicia Emigrante”; bibliografía de Seoane; as súas facetas como artista plástico (gravados, murais, óleos); a colaboración con Díaz Pardo na fábrica de porcelanas da Magdalena (Arxentina). E finalmente, o retorno a Galicia e a cooperación con Díaz Pardo no Laboratorio das Formas, na recuperación de Sargadelos e creación doutras iniciativas a prol da cultura como Ediciós do Castro e o Museo de Arte Contemporánea Carlos Maside, en conxunto, un dos proxectos más sobranceiros de restablecemento da identidade e memoria histórica galega.

 

Loli Beloso, X. Neira Vila e I. Díaz Pardo

Unha pequena publicación canto as súas páxinas, percorrida por unha clara intención didáctica, froito do amor á escritura dunha persoa “non profesional” da mesma (se así se pode falar dalgún ou dalgunha escritor ou escritora galego ou galega!).. Non entanto, a monografía de Loli Beloso amósalle ás nenas e aos nenos galegos, mais non só a eles, a humanidade, a creatividade e a dedicación a Galicia dun dos seus fillos máis dignos e preclaros do século XX.
A autora dá no albo cos saltos cronolóxicos ao tracexar a aventura vital de Luís Seoane, saltos enteiramente acaídos á mentalidade infantil e á estrutura contista da publicación, que sae á luz co valor engadido de numerosas ilustracións, algunhas delas fotografías do seu home, Xesús Chan, tiradas non hai moitos meses en Arxentina. Libro, de por parte, solidario, xa que a autora dedica unha parte do recadado na venda do mesmo á Fundación de Medicina Xenómica de investigación e loita contra o cancro que dirixe o Doutor Angel Carracedo en Santiago de Compostela.
Pola miña parte, desde a modestia destas liñas, parabenizo a autora por este novo chanzo na difusión da cultura galega e no seu fermoso mergullo na traxectoria vital e cultural dun dos galegos más ilustres.

Xosé María Díaz Castro, unha monografía referencial

 

Xosé María Díaz Castro

Vida e obra

Armando Requeixo

Editorial Galaxia, Vigo, 2013, 196 páxinas.

   

   Esta monografía que asina Armando Requeixo sobre Xosé María Díaz Castro, un clásico moderno da lírica galega, ten o dobre mérito de ser o primeiro estudo completo que ve luz sobre a figura -a vida e a obra- de Díaz Castro. E tamén o de estar escrito pola persoa que mellor coñece o poeta de Guitiriz. Con efecto, Armando Requeixo leva más de vinte anos dedicados á investigación verbo de Díaz Castro e da súa obra. Velaí os seus numerosos estudos sobre o poeta e a Tese de Doutoramento  (“A poesía en galego de Xosé María Díaz Castro: estudo e edición crítica”) defendida o pasado 28 de febreiro na Universidade de Santiago.

   Chega ademais de xeito moi oportuno a monografía  sobre Díaz Castro: nas datas nas que se cumpren os cen anos do nacemento do poeta de Guitiriz e no portal das celebracións do ano de Xosé María Díaz Castro por terlle dedicado a Real Academia Galega o Día das Letras Galegas 2014.

   Como reza un estudo do propio autor publicado no ano 2001, Xosé María Díaz Castro é moito máis que Nimbos.  Moito máis que o poema “Penélope” e o poemario Nimbos, practicamente as únicas referencias que atopamos no Diccionario da Literatura Galega  coordenado por Dolores Vilavedra que, por parte, erra en datas fundamentais da biografía do poeta como é o ano do seu pasamento (non en 1979 senón en 1990). Xa que logo, o libro de A. Requeixo cobre un oco tanto informativo no que fai referencia á biografía de Díaz Castro, como analítico das súas obras, “un continente literario do que aínda queda moito por descubrir”(páxina 127).

   Tracexa Armando Requeixo, na primeira parte da súa monografía, a biografía do poeta. Cunha lingua ricaz e á vez impecable, achéganos os principais socalcos biográficos de Díaz Castro: o nacemento e os primeiros anos (1914-1929); os estudos no Seminario de Mondoñedo (1929-1936), coa introdución do mociño no faladoiro da barbería Pallarego, un verdadeiro viveiro literario onde naceu publicamente Díaz Castro como escritor e tivo lugar a amizade e converxencia poética con Aquilino Iglesia Alvariño; o abandono do Seminario e o ingreso no exército, os anos da Guerra no Grande Hospital de Pontevedra onde serviu como enfermeiro; a docencia como profesor no Colexio León XIII de Vilagarcía de Arousa (1940-1947), anos dos primeiros premios e colaboracións en xornais e cabeceiras literarias (poesía e prosas humorísticas breves); as xeiras por Madrid (1948-1960): tradutor no Ministerio de Gobernación, docente, colaborador da revista Alba, traducións dos premios Nobel nórdicos, matrimonio con María Teresa Zubizarreta; a xestación de Nimbos e o contacto e amizade con persoeiros das letras galegas como Fernández del Riego, Ramón Piñeiro ou Carballo Calero (1961-1983); o regreso definitivo a Galicia e os derradeiros anos en Guitiriz (1983-1990).

   Na segunda parte da monografía ocúpase Armando Requeixo do estudo da obra diazcastriana.  Mantén o autor que, por mor do reducionismo que se fixo de Nimbos, a meirande parte dos textos creados por Díaz Castro permanecen aínda hoxe inéditos. Establece, xa que logo o autor, e con gran rigor, as etapas creativas diazcatrianas. Describe toda a súa obra poética, tanto édita como inédita; analiza outros textos do autor en castelán e noutras linguas non peninsulares, así como a narrativa humorística, traducións, artigos, colaboracións xornalísticas, ensaios breves e traballos lexicográficos..

  

Armando Requeixo

É esta, na miña estima, a parte máis substancial e tamén a máis laboriosa, nomeadamente o estudo temático e estilístico de Nimbos. Verbo da obra inédita chama a atención a afirmación, froito sen dúbida dun escrupuloso labor investigativo, que fai Armando Requeixo de que “a poesía inédita en galego de Díaz Castro representa as tres cuartas partes de todo o que sabemos chegou a escribir nesta lingua” (páxina 159-160). Constatación que fai que agardemos con especial e renovado  interese a edición desa obra inédita, na que o autor desta monografía sen dúbida ha participar.

   Polo de agora, dispomos desta monografía, que avalío sen ningunha indecisión como o estudo referencial verbo de Díaz Castro, no que abeberán non poucos  dos libros que sobre a súa figura e obra se publiquen neste ano.