Libros perigosos

Libros peligrosos
Juan Tallón
Larousse Editorial, Barcelona, 2014, 271 páginas

Malia que Juan Tallón segue a ser un escritor “sen pose nin carreira” e non lle gusta tomarse en serio, está a consolidarse como tal, tanto na narrativa galega como na escrita en castelán. No ano no que andamos, Juan Tallón sacou do prelo dous libros tan orixinais como peculiares: Manual de fútbol. Un libro fuera de juego e esta peza, Libros peligrosos, editada recentemente por Larousse. Un libro de non doada clasificación xenérica, mais que pode ser lido como unha singular novela de libros. Unha novela verbo de cen libros, sobre unha selección de libros que acolle no seu seo novelas, relatos, poemarios, ensaios, tratados de filosofía. Obras literarias que no seu día pasaron pola peneira dun lector teimoso e ao mesmo tempo un chisco heterodoxo.
Juan Tallón achéganos as reflexións que no seu caletre suscitaron eses libros, lidos con ollo atento e á vez cínico e un pouco pillabán. Unha lista de libros que non debe de ser interpretada como unha listaxe redonda, canónica, porque nin existe o mellor escritor nin os mellores cen libros.
Xa na lectura inaugural percibimos a marca, os azos e folgos das súas “recensións”. En pouco máis de media plana, Juan Tallón achéganos as claves máis clarificadoras dunha novela, dun poemario, dun diario, dunha autobiografía, dun ensaio ou dunha densa obra filosófica. Son cen títulos amalgamados de tal xeito que chegan a constituír unha novela de libros. Conectados entre si, ou ao menos por parellas, de forma enxeñosa e, por veces, argallante. Un reto que semella imposible de acadar, mais o autor consegue vencellalos por lazos escriturais.

Juan Tallón

 

Sorprenden polo insólito da relación as conexións de Dino Buzzati e Parménides, de Juan Rulfo e William Faulkner, de Philip Roth e Kant, e a do profesor de Könisberg con Iñaki Uriarte; de Onetti con Kafka, de Mario Levrero con 2666 de Bolaño, ou do “non” de Álvaro Cunqueiro a José Manuel Lara e o “non” de Wittgenstein ao seu editor.
Juan Tallón, como outrora fixera Henry James, traballa desde o envés do espello e elabora desde ese reverso textos verbo do mester escritural: Comentarios luminosos, que se sitúan máis alá ou máis acá -ou quizais nas estremas- da crítica literaria. Mais, ao mesmo tempo que nos ofrece aos lectores informacións curiosas, fainos partícipes dun cadoiro de sensacións qeu a el lle produciron de escritores imprescindibles, á marxe de épocas e de xéneros. Son eses “libros perigosos” porque algunha vez o subxugaron, ou se viu na obriga de lelos sen chegar a entendelos nin na primeira nin na segunda lectura. Xustamente o que agardaba o seu autor -Wittgenstein neste caso-. E cuxas pegadas nos achega arestora como incorrixible letraferido.

(Texto publicado o día 25 de novembro de 2014 no xornal El Correo Gallego. Para ver o orixinal, pinchar aquí)

Garantía nas distancias curtas. Polícroma singradura narrativa

55
Xavier Queipo
Edicións Xerais, Vigo, 2014, 319 páxinas

Agasállanos Xavier Queipo cunha ampla e variada presada de historias en formato breve, recuperando deste xeito unha parte significativa da súa obra dispersa que, ao longo dos últimos vinte anos, fora aparecendo en publicacións efémeras que en raras ocasións tiveron algún tipo de distribución. Con esta antoloxía de textos, pretende X. Queipo, en primeiro lugar, facer “a gran limpeza do verán”. Ao cumprir os cincuenta e cinco anos, o escritor acordou limpar os seus ficheiros facendo, xaora, un galano non só a si mesmo, senón tamén aos lectores fieis á narrativa queipiana. Deste xeito, amosa ademais X. Queipo o lugar que como escritor ocupa no mundo da escrita. No seu persoal espazo da escrita, o autor proporciona abondas probas da súa febra e pulo creativos cos que é capaz de erguer verdadeiras historiais ficcionais, condensadas polo xeral en poucas páxinas. Historias ademais dunha grande heteroxeneidade, tanto temática como estilística, tiradas moitas delas de experiencias persoais, mais tamén dos seus soños.
O volume aparece ordenado en varias seccións ou “pólas” que dan fe da capacidade creativa do escritor. Non entanto, malia esa heteroxeneidade, os distintos textos forman unha cumprida amálgama na que están representadas algunhas das vetas creativas dun dos escritores máis solventes e poliédricos do sistema literario de noso. Dedica X. Queipo a primeira destas pólas aos relatos de temática mariña. Ao meu ver Xavier Queipo é o gran fabulador do mar na literatura galega. O mar e as aventuras mariñas inauguran con Ártico e outros mares a produción literaria do escritor, que prosegue con O paso do noroeste. Porén, os relatos mariños de Queipo non fabulan o mar de ceifas, salitres, baixíos e tesíos das nosas rías, senón as augas, ondas e galernas lonxícuas dos mares do mundo enteiro, transido de calmeiros, inmensas chairas de banquisa que aferrollan homes e navíos. O mar de naufráxios épicos e de derrotas éticas.
A singradura contística transita dos mares de lonxe á terra coñecida (Galicia e Bruxelas). Con relatos variados entre os que saliento “Mutante. Exercicio de estilo”, “Rutina na cela 43” e “Os arroaces de Muros”, unha historia á vez tráxica e lendaria, condensada en dúas páxinas. Outras seccións desta colectánea son “Instrucións”, sen dúbida a parte que más se acerca á escrita ensaística. Ensaios minúsculos escritos con gran agudeza e acuidade, mais ben arredados de calquera caste de dogmatismo, porque o autor síntese abafado polas incertezas. Finalmente, os relatos que se insiren na paixón do autor pola entomoloxía. Xavier Queipo ten a habilidade de crear literatura de ficción arredor da bichería: escaravellos, moscas sen ás, cínfanos, saltóns, escornabois, avésporas, moscas carniceiras do novo mundo protagonizan engailontes historias de ficción, algunhas mesmo no Parlamento Europeo.
As historias de 55 dan fe dun autor que domina con garantías as distancias curtas. E faino ademais nun periplo poliédrico: desde a alta literatura de aventuras, ata os exercicios de estilo, descricións de lugares, de animais, sen esquecer a crítica de prexuízos e ideas preestablecidas. Unha amálgama pois de temas, contados con gran sinxeleza expositiva, boa narratividade e sabendo manter o equilibrio entre realidade e ficción, rachando os lindes do etnicismo, sen renunciar as propias raíces . Velaí pois, na miña estima, os trazos destas prosas que, no seu conxunto, sinalan os puntos cardinais da cartografía literaria do autor.

(Texto publicado o 6 de novembro de 2014 no suplemento Faro da Cultura, páxina VI, do xornal Faro de Vigo)

“Nova gramática finesa”: a importancia de ter unha lingua

Nova gramática finesa
Diego Marani
Tradución de Moisés Barcia
Rinoceronte Editora, Cangas do Morrazo, 2014, 172 páxinas.

Baseándose no artificio do manuscrito atopado e esteada no fío argumental dunha persoa que perde a memoria e non sabe quen é, constrúe o escritor italiano. Diego Marani (Ferrara, 1959) esta trama novelesca na que o tema central é a identidade persoal. A novela, en efecto, presenta o caso dun home atopado nun recanto do peirao italiano de Trieste no outono de 1943, e recollido nun barco alemán. Este personaxe sen identidade carece de lembranzas da súa vida anterior e mesmo do seu idioma materno. Os únicos sinais que fican do mesmo son unha tarxeta cun nome: Sampo Karjalainen e un bordado nun pano coas letras S.K. Semella aparentemente de orixe finés e como tal é recoñecido polo médico alemán do barco, que tamén ten raíces en Finlandia.
Mais o tema de fondo non son os lances e peripecias relacionados con este personaxe sen memoria, senón o papel crucial da lingua materna, da lingua inicial na construción da identidade das persoas. Un tema que cadra moi ben co autor e as súas preocupación lingüísticas. Diego Marani traballa como lingüista na Unión Europea onde se ocupa das políticas do multilingüismo . É un apaixonado das linguas e el mesmo inventou unha: o europanto. Considera que as linguas non poden ser protexidas nin con leis nin con tanques, senón “nutrindo a cultura e mantendo viva a sociedade que fala esa lingua”.
Volvendo á trama argumental, cómpre engadir que o médico do barco, á vez que atende a saúde do suposto Sampo Karjalainen, intenta aprenderlle a lingua finesa, confiando que deste xeito o axudará a descubrir a súa identidade. E tan pronto como ten esa posibilidade, permítelle ao suposto soldado ir a Finlandia, onde continúa a súa recuperación nunha enfermería militar, á vez que

Diego Marani

prosegue a aparendizaxe do finés grazas a amizade co capelán militar Kostela. Nunha Finlandia asediada polos rusos, o pobre desmemoriado ten, porén, tempo para reflexionar verbo da crueldade da súa situación: privado de memoria e sen apenas posibilidade de se comunicar debido as dificultades da lingua finesa, vivindo nun verdadeiro e absurdo limbo entre os vivos e os mortos, porque, segundo nos di Diego Marani, non hai moita diferenza entre un home morto e un home san mais privado de memoria.
No revelarei o desenlace de Nova gramática finesa. Soamente sinalo que a experiencia e o intento de descubrir o pasado deste home en Finlandia está destinado ao fracaso: durante unha manchea de meses creu ser alguén que realmente non era. O lector atopará a resposta no desenlace do libro (“O presaxio da fin” e no “Epílogo”). Mais a tráxica aventura do mariñeiro protagonista é un exemplo paradigmático do drama no que se pode atopar unha persoa á que, de xeito metafórico ou real, lle rouben a súa identidade que ten na lingua materna, na lingua inicial, un elemento esencial, tanto a nivel persoal como social.
Unha novela, pois logo, sobre a identidade: crise de identidade, ausencia e creación artificial da mesma, condenada ao fracaso. Un clima de intriga ben desenvolvido enredará o lector e, sobre todo, fará que se decate, medite e se interrogue sobre que dimensións do noso ser, de como somos, depende da lingua que escoitamos desde o intre de nacermos.

Realismo visionario. As zonas agochadas do cotián

As ilusións estrañas
Antón Dobao
Editorial Galaxia, Vigo, 2014, 156 páxinas.

As ilusións estrañas é a segunda incursión de Antón Dobao na narrativa. Unha escolma de relatos que publica oito anos despois de Incertos, que se facía agardar porque a calidade da prosa do autor e esa acertada e á vez desacougante ollada á realidade humana, preñada de ilusións estrañas, deixan un gorentoso sabor no padal, de tal xeito que con deleite repetiría a dentada noutros relatos erguidos coa mesma galanura e sagacidade. En cento cincuenta páxinas concentra o autor trece relatos de mediana extensión, nos que fai rebentar aquilo que está máis alá das aparencias das cotiás realidades da existencia humana. E faino ganduxando esa fasquía marabillosa, estraña e, polo xeral, inquietante que o lector atopa especialmente no remate das historias, cun desenvolvemento das mesmas onde prima unha composición realista alicerzada na realidade presente de mulleres e homes perdedores: transterrados do rural ao urbano, ou vítimas do flaxelo da actual crise laboral.
Tramas como a narrada por un home que deixou a aldea atrás para sempre, pero sen poder desfacerse dos seus resóns e lembranzas, que nos dá conta do abandono da vida rural e cun desenlace ateigado do sangue dun crime que el cometera. É modélico nesta mesma liña o relato que pecha o volume: o protagonista, un ancián xubilado e viúvo, transplantado así mesmo da vida rural á urbana, nutre a súa existencia nunha atmosfera onde todo é silencio, ata que a morte semella achegarse a súa beira. Noutros relatos, Antón Dobao mergulla o lector nos presentes fuscos e nos futuros de naufraxio das vítimas do desemprego que converten ao protagonista nun ninguén ou nun ser que vive a ilusión dun encontro azaroso cunha rapaza, mais ao día seguinte a serpe segue roendo o seu interior. O autor tematiza asemade noutras historias relacións aparentemente modélicas no seo dunha familia, mais ateigadas de desaxustes e mesmo de envexas. Ou nos sitúa nunha narración metaliteraria, cun desenlace inesperado e perturbador.
Tracexa pois Antón Dobao relatos con tramas variadas, esteados, porén, na súa meirande parte en historias realistas. Será nos seus desenlaces onde aparece o lado invisible e escuro desa realidade cotiá, o insólito, esas ilusións estrañas, tinguidas case que sempre de sangue e violencia, que o lector dificilmente prevé. Relacións humanas que se converten de xeito imprevisto e tensas e arreguizantes e que nos fan pensar nunha narrativa que dialoga con substratos kafkianos e mesmo con certas propostas da Nova Narrativa Galega.

Antón Dobao

Asemade, a presenza do azar que se insire nos actos dos seres humanos, é outro elemento compositivo salientable nesta colectánea de prosas. É a aleatoriedade a que aleita o desenvolvemento ateorizable da existencia dos protagonistas e da que agroma ese cadoiro de finais sorprendentes, inesperados e desacougantes.
Escrita na que acada una salientable importancia o perspectivismo, a linguaxe visual, nomeadamente no retrato dos personaxes debuxados con planos superpostos. E un certo minimalismo que se deixa sentir sobre todo neses remates como alustros, de dúas liñas, tallantes como gumes ben afiados e ganduxados cunha lingua vigorosa. Un galego vizoso, malia ese minimalismo, cuxa violencia expresiva nos fan pensar nas marcas dunha escrita próxima ao expresionismo. Unha sorte, xa que logo; de realismo visionario, alucinado.

(Texto publicado o día 30 de octubro de 2014 no suplemento Faro da Cultura, páxina VI do xornal Faro de Vigo)

Calendario fotográfico-literario 2015

Calendario Xerais 2015
Mariñeiros de José Suárez
Fotografías: José Suárez
Textos: Varios autores
Prólogo: Xosé Luís Suárez Canal /Domingo García Sabel
Edición: Celia Torres
Edicións Xerais, Vigo, 2014, sen paxinación.

Por segundo ano seguido, Edicións Xerais agasalla a galegas e galegos cun calendario artístico, un verdadeiro meiró fotográfico e literario. Un calendario de parede ateigado das esencias máis fondas da nosa terra. Para o ano no que andamos a editora viguesa axúdanos co actual calendario a recuperar a memoria das xentes que habitaron Galicia, nos anos vinte do pasado século, coas fotografías da vida, dos costumes e das paisaxes galegas, inmortalizadas pola fotógrafa estadounidense Ruth Matilda Anderson, con textos alusivos da mesma fotógrafa e de Alfred Theodore Anderson.
Desta volta, Xerais seleccionou trece entre os máis de dous mil negativos do arquivo de José Suárez (intégrano catorce mil), dedicados á Galicia mariñeira. A escolla converte en protagonistas ás xentes do mar: homes e mulleres das beiras dos nosos mares traballado nas súas tarefas cotiás. Unha homenaxe ao mariñeiro galego, como escribe Xosé Luís Suárez Canal, un dos prologuistas. As fotografías da serie “Mariñeiros” de José Suárez, amavías para os ollos do corpo e os ollos da mente, foron tiradas, case que todas elas, antes do comezo da Guerra Civil. O tratamento do mundo infantil e o do papel da muller na sociedade mariñeira galega e unha técnica esteada en medios planos e nos retratos ateigados de expresividade, fan que os costumes e o xenio das nosas tribos escintilen con luz propia. É o que transforma o fotógrafo en artista. E José Suárez, acadou esa meta como escribe outro prologuista, Domingo García Sabell, “porque tivo azos abondo para colocar nos trebellos do oficio a sensibilidade creadora da criatura humana de excepción”.
Deste xeito, a máquina fotográfica alumea, sostén e obxetiviza de forma atemporal a gamela e os mariñeiros cobrando a rede; as viúvas na dor das ausencias sobre o promontorio ollando o mar; o traballo das redeiras; o pequeno fogar mariñeiro coa nai, aínda moza e os seus catro cativos enchendo o plano, cos seus pés despoxados de todo, agás do frío ou da calor; o mariñeiro co seu quiñón de sardiñas e un atado de cortizas; a parella de xoves mariñeiros que levan encol dos seus ombros todo o peso das redes, que é tamén o das súas vidas; o traxe de augas “contra a brisa da ribeira; “a coroa de patelas sobre a cabeza e todo o mar do mundo ás costas” (Pedro Feijoo)…

Mozos cargando redes, foto José Suárez

Engalanan as fotografías de José Suárez e achéganlles interpretacións literarias doce fermosos textos de Eduardo Blanco Amor, Ledicia Costas, Lorenzo Varela, Rosa Aneiros, Marcos Calveiro, Berta Dávila, X.H. Rivadulla Corcón, Agustín Fernández Paz, Xurxo Souto, Pedro Feijoo, María Reimóndez e Fran Alonso. Na brevidade dunha poucas liñas, penetran no celme do mundo retratado polo artista e achégannos a as súas particulares olladas que nos axudan a descubrir toda a riqueza cazada e sorprendida polo obxectivo do artista. Velaquí unha mostra sobranceira, un galano de catro liñas de Agustín Fernández Paz que instiga ao lector a construír o seu relato: “Vai onda don Celso e lévalle este cesto de patacas. Son as primeiras que sachou a nai, douradas coma un tesouro agochado na terra moura. Na leira aínda queda traballo para todo o día. «Este é un ano de patacas». Asegurou a nai con ollos alegres. De camiño á parroquia, o neno escoita a chamada das ondas e extravía os seus pasos. Velaí a Rocha desde a que adoita contemplar o mar! O mar inmenso, o mar amigo polo que algún día ha regresar o seu pai”.
Calendario fotográfico de parede que a editora viguesa pon a venda coma un especial produto editorial e que pode ser un acaído agasallo para as datas de aninovo. Ademais, tanto a compra deste calendario como a da Axenda Xerais 2015 chega acompañada por unha promoción especial., “Nadal 1014”. Edicións Xerais agasalla os compradores de cadanseu destes produtos con dous libros das súas coleccións.

Rosalía ficcionalizada

A dama da noite
Xavier Seoane,
Edicións Laiovento, Brións, 2014, 157 páxinas.

A dinámica creativa de Xavier Seoane desprégase por distintos camiños e é partidario da escritura creativa “de natureza aberta”. Mais é sobre todo un poeta, condición que se deixa sentir en todo canto escribe, tamén no ensaio e na prosa narrativa, que agroman “contaminados” de fulxencias líricas. Tal acontece coa súa segunda novela, A dama da noite, unha notable e, polo de agora, única contribución a historia do rosalianismo desde o xénero narrativo. A falta desa agardada e rigorosa biografía de Rosalía -hai numerosos retratos literarios, panexíricos e haxiográficos esteados en tópicos mitificadores e tamén algunhas interpretacións demitificadoras- X. Seoane opta pola vía ficcional, segundo o que afirmaba Baudelaire: hai dúas maneiras de cinxirse ao relato, a historia e a novela. E unha verdadeira novela é o que X. Seoane nos ofrece neste libro sobre Rosalía, orquestrado cunha sólida arquitectura compositiva. A figura de Rosalía convertida en personaxe de ficción. Imaxinario si, mais non de costas á realidade.
En efecto, un narrador “demiúrxico e omnisciente” desprégase nos primeiros capítulos en dúas voces que se alternan e narran en paralelo. Faino unha en terceira persoa e conta o nacemento de Rosalía. A outra, en primeira e rememora e recupera, desde o retiro da Matanza, as lembranzas de toda unha vida. Mais logo, é a voz da poeta na que, nun intenso e por veces duro monólogo, repasa a súa vida, desde esa sombra de aldraxes e berros da rapazada (“filla de crego…o pai corvo e ela de negro”), ata a necesidade de mar e a derradeira viaxe a Carril antes da morte. Mil lembranzas que abrollan no leito da muller doente e que, entre mortes, ausencias e privacións, afondan no calvario dunha persoa que só na escritura atopa liberación e consolo.
Con acerto detén por veces o autor este monólogo interior e dálle entrada a outras voces e a outros recursos: os dicires dos veciños, as cartas apócrifas dos amigos e mesmo de Murguía, a imaxinaria confesión do pai, o crego José María Viojo, arrepentido das súas relacións ilícitas e sacrílegas, ou o monólogo da filla Alexandra nos derradeiros días da nai. Con todas estas fías ergue X. Seoane unha acertada biografía ficcional de Rosalía de Castro e a través da mesma penetra habilmente na psicoloxía dos personaxes, na descrición de espazos e ambientes pouco favorables que rodean a unha muller que se sente un monicreque da vida, pero que nunca foi unha “abnegada”, como se lles demandaba ás mulleres do século XIX.
Subliño na achega de X. Seoane a humanización que o autor fai da figura de Rosalía de Castro, mitificada na meirande parte das biografías e retratos literarios que se fixeron da súa figura. A perspectiva desde a que se focaliza a ficción, non é a obra literaria de Rosalía, senón a loita dramática entre a vida e a morte que favorece esta imaxe da escritura que presenta o personaxe como unha muller de carne e óso.
Novela ganduxada, xa que logo, amalgamando xéneros: biografía e ficción, do que resulta unha historia alusiva de Rosalía. Mais a ficción como marcador semántico que é, somete as súas leis todo o que toca. Non é esta pois en rigor e puridade unha novela histórica. Non entanto, a lingua poética e a musicalidade da prosa de Xavier Seoane ilustran de xeito fermoso e brillante os perfís e a existencia dunha personalidade singular, mais tamén humana.
(Texto publicado o día 23 de outubro de 2014 no suplemento Faro da Cultura, páxina VI, do xornal Faro de Vigo)

Amplo e versatil percorrido narrativo

55
Xavier Queipo
Edicións Xerais, Vigo, 2014, 319 páxinas

Con esta ampla e heteroxénea colectánea de relatos, Xavier Queipo baleira as súas tullas e agasállanos cunha boa presada de historias en formato breve, recuperando así unha parte importante da súa obra dispersa que foi aparecendo, ao longo das dúas últimas décadas, en publicacións hoxe difíciles de atopar tales como xornais, revistas ou fazines dalgún pub, carpetas, publicacións efémeras, que poucas veces tiveron algún tipo de distribución. O volume que inclúe ademais textos inéditos, algúns sen rematar, que ven así luz por primeira vez, cumpre varias funcións.
En primeiro lugar a de levar a cabo “a gran limpeza do verán”, como a define o autor no “Limiar de agarimos diversos”. No verán de 2012, co motivo ou escusa de se cumpriren os cincuenta e cinco anos do escritor, unha cifra para el asustadora, acordou limpar os seus ficheiros e airear os textos que ficaban en redutos invisibles ou moi arredados. Textos narrativos pois cos que o escritor se fai un agasallo a si mesmo e, xaora, a todos os lectores que desde hai moitos anos seguimos, con apego e perseveranza, as creacións literarias de Xavier Queipo. Esta “limpeza do verán” abarca un período que se estende desde o ano 1994 ata a data da compilación, xuño de 2012.
En segundo lugar, esta antoloxía de textos pretende amosar o lugar que o escritor Xavier Queipo ocupa no mundo, o mundo da escrita supoño, as súas paixóns e querenzas. Un ecosistema de múltiples variables nas que vai fraguando unha cosmogonía aínda en construción (páxina 9). Nese seu persoal mundo da escrita, algúns textos nacen como xermolos (“avant-textes”) doutros más extensos. É aquí onde o escritor proporciona abondas probas da súa febra e riqueza creativa. Ese pulo que é capaz de erguer verdadeiras historias ficcionais condensadas polo xeral en poucas páxinas. Historias ademais dunha grande heteroxeneidade tanto temática como estilística, que o escritor extraeu das experiencias persoais (médico nun sanatorio psiquiátrico, das súas viaxes, como tal ás selvas asiáticas, logo de ter rematado os estudos de bioloxía, da exclusión social, da emigración forzosa…) E tamén dos seus soños: os soños marítimos ou esa Grenlandia que sempre estivo no seu panteón xeográfico.
O autor ordena o libro en varias seccións ou pólas que dan fe da capacidade creativa poliédrica do escritor á que me veño referindo. Non entanto, malia esas heteroxeneidade forman unha perfecta amalgama na que están representadas algunhas das vetas creativas dun dos grandes escritores actuais do sistema literario de noso.
A primeira destas pólas está dedicada aos relatos de temática marítima. Teño para min que Xavier Queipo é o gran fabulador verbo do mar na literatura galega. O mar e as súas aventuras inaugurara con Ártico e outros mares (1990) a produción literaria do escritor, que prosegue con O paso do noroeste (1996). Non o mar de ceifas, salitres, baixíos e tesíos das nosas rías, tampouco o mar irreal de Manuel Antonio, senón as augas, ondas e galernas lonxícuas e afastadas dos mares do mundo enteiro, ateigados de viaxes, aventuras, naufraxios épicos ou derrotas éticas neses mares intemporais e fantasmagóricos. Ou en terrras onde os homes viven situacións extremas.

Xavier Queipo (Foto Cé Tomé))

A persoal singradura contística de Xavier Queipo transita dos mares de lonxe á terra coñecida (Galicia e Bruxelas). Una sección do libro que se inicia cunha ollada retrospectiva que semella unha autobiografía do escritor desde cativo ata a idade de corenta e catro anos e un día. Mais quizais haxa trampas e o que semella relación autobiográfica non o sexa ao cen por cen. Saliento nesta parte, pola súa gordura diexética, os relatos “Mutante. Exercicio de estilo”, “Rutina na cela 43” e “Os arroaces de Muros”, unha historia á vez tráxica e mítica condensada en dúas páxinas.
Outras pólas desta antoloxía compilatoria son “Instrucións”, sen dúbida a parte que máis se acerca á escrita ensaística. Ensaios minúsculos, mais escritos con gran agudeza, acuidade e ton categórico, non dogmático porque o autor síntese abafado pola incertezas. Saliento o que leva por título “Instrucións para non ter unha leira na cabeza, unha enxeñosa deconstrución do minifundismo mental.
Refírome finalmente a outros textos de valor impagable, que se insiren na particular querenza do autor pola entomoloxía. Xavier Queipo ten a habilidade de crear literatura e ficción, como xa ofrecera abondas mostras en Contornos (1995), Mundiños (1996) ou O ladrón de esperma (2001), arredor da bichería: de escaravellos, moscas sen ás, saltóns, cínfanos, cabaliños do demos, bolboretas, moscas carniceiras do novo mundo. Ou o apareamento dos escornabois, un relato engaiolante baseado na observación do comportamento dos animais, neste caso dunha “efémera coreografía sexual” e que, sen pretendelo o autor, foi interpretado como un relato erótico de alto voltaxe.
As cincuenta e cinco historias de 55 poñen á vista a un autor que domina as distancias curtas con gran solvencia, e faino ademais nun periplo poliédrico. Desde a alta literatura de aventuras, desde o grande mar fabulado, presentados en formato curto, transita o escritor con moita naturalidade a exercicios de estilo, descricións de lugares, de animais e os seus comportamentos, sen esquecer a crítica dos prexuízos e ideas preestablecidas.
Así pois, unha equilibrada amalgama de temas contados con gran sinxeleza expositiva por un autor que domina a arte e os segredos do relato, que sabe gardar o equilibrio entre realidade e ficción, que é capaz de rachar os lindes do etnicismo, sen renunciar as súas raíces. E mantén sempre unha sólida narratividade. Eis, na miña estima, os trazos fundamentais destas prosas que no seu conxunto sinalan acaidamente os rumbos da persoal cartografía literaria de Xavier Queipo.