APOSTA POLA UTOPÍA. CONTRA TAMBORES E VERDUGOS

Tantos anos de silencio

Francisco Castro

Editorial Galaxia, Vigo, 2020, 244 páxinas.

 

Non son poucos os autores que teñen recreado episodios da Guerra Civil. Pero non abondan porque aínda quedan moitas mortes terribles e inxustificadas, de ignominia que a xustiza non reparou. Faino a literatura  mediante ensaios e pezas de ficción como esta de Francisco Castro.

O autor recrea nas páxinas da novela unha época de escuridade, de sangue vertida nas cunetas, pero tamén de incomparables soños de cambio cara a unha sociedade mellor. Entre 1936 e a actualidade, período no que se desenvolve a novela, Francisco Castro rescata, un tempo de escuridade, de vinganzas, de paseos ao abrente e tiros nas cunetas, mais tamén de loitas e esforzos titánicos por unha vida mellor..

A autor achéganos na novela a un tema e a un período no que o fascismo consegue que, mediante a represión e o medo, a realidade se torne invisible. Falando xa da trama, cómpre sinalar  que é a súa primeira escavación, pero Ánxela foi escollida para dirixila  en fosas comúns no Pazo de Vila Flavia, onde se sabe que a comezos da Guerra tiveron lugar terribles execucións. Faino, en boa medida, para fuxir dunha experiencia de malos tratos da que vítima por parte do seu home. Aparecen os ósos de seis persoas asasinadas, e tamén o esqueleto dunha muller e entres os seus brazos, un libro  dun poeta  que ninguén coñecía. Nunha analepse retrocedemos a 1936 e coñecemos ao que fóra o seu propietario, o tenente Darío Rocha, un personaxe sanguinario que se dedicara a reprimir nos primeiros días do golpe de Estado. Ánxela e o tenente atópanse en 2006. El semella un cabaleiro formal, no final da súa vida, mais agacha un pasado arrepiante que Ánxela vai descubrir.

E  comeza a esculca e revisións do acontecido logo do levantamento. Tiros ás mañás como música fúnebre. O autor recrea unha época de medo, pero tamén de utopías e de desexos de cambio, representados polos esforzos do doutor,dono  do pazo, tamén preso que lles dicía á xente que a cultura e a educación son o lévedo para facernos mellores e máis libres.

 

 

 

Mais eses soños e esperanzas remataran repentinamente o 18 de xullo de 1936. Ese día, Dario Rocha, rexeitado por Ana, a filla do médico, comeza a matinar unha terrible vinganza. Unha estrutura fragmentaria con saltos no tempo para rescatar os acontecementos brutais acontecidos en Flavia  no ano 1936 e na actualidade, os pensamentos de Ánxela acostumada á violencia de xénero, a historia de amor entre Ana e Ramón e un desenlace, na miña estima sorprendente e pouco crible, sérvelle de estadas a esta novela de martirio, de pánico, de resistencia a tambores e verdugos. E tamén de utopía dos que cren nun mundo mellor, froito da educación.

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 16 de abril de 2020)

NOVELA MEMORIALÍSTICA. RECUPEREACIÓN NOSTÁLXICA DE TEMPOS IDOS

O verán de Lucenza

Alberto Fortes

Edicións Xerais, Vigo, 2020, 112 páxinas

 

Alberto Fortes, autor de O verán de Lucenza, aínda que non se prodiga en demasía na narrativa galega, é un narrador con pericia e eficiente, tanto en castelán como na lingua de noso. Autor de varios títulos en ambas as dúas linguas, entre eles O violín de Sarasate (2002) ou Los viajes de Shacleton a la Antártida.

A peza que arestora publica en Xerais é unha novela memorialística, ateigada de nostalxia, que comeza cunha xornada de pesca de troitas  cando nos ríos galegos había troitas, alá polos anos setenta, e non contaminación como arestora. Protagonizada por un rapaz, o fillo do Cortizo, que pasa as vacacións de verán cunhas súas tías maiores. A cor e a pesca das troitas é a primeira memoria que rescata do esquecemento. Tamén a primeira experiencia. Mais agora o protagonista lembra o que viu e a xente di que xa non existe en Lucenza: feitos que non deixan memoria como as troitas que hoxe pican nun sitio e maña fano noutro.

Unha aldea abandonada, na que hai cincuenta anos había esterco con cheiro tépedo do gando que tiña nome de seu. Mais o formigo das picadas das troitas faille remoer saudosos pensamentos e lembranzas nostálxicas como a sega da herba  nos veráns, a colleita das mazorcas de millo, o leite que non se mercaba nas tendas, senón que, acabado de muxir, distribuíase en calderetas. As castañas que ao asar dan un brinco por riba das pranchas da cociña de leña. Nomes que xa se perderon como cravuñar as gadañas na sega da herba, as muiñadas, as lacenas embuchadas a media altura nas paredes; o cuarto falso, o máis vello da casa que agacha sos segredos da familia. As carreiras dos cativos para apañar as canas dos foguetes. As troitas que engordan pola memoria da fariña que durante anos lles botaba Xulio, o muiñeiro; os camiños, case que todos terreos, marcados polas correntías.

 

 

     Alberto Fortes

A novela recupera a memoria deste adolescente nun tempo que semella demasiado afastado, e faino con certo humor e retranca. E nesta acordanza tamén teñen o seu lugar personaxes e actividades que hoxe xa se perderon, como a do malpocado que por costume tiñan todas as parroquias; a do gaiteiro que anda polas festas cun anano que batía moi ben as baquetas no coiro do tamboril; as farturentas boroas de pan de millo que xa non están, e que unha veciña cocía os venres no forno comunal. Por esta razón, este é un libro de narrativa memorialística que, ende mal, se está  esfariñando entre nós. Xa que logo, unha historia de formato breve, cuxas pretensións son  non deixar  que se perda un pasado aínda recente de tesouros materiais e inmateriais dunha aldea galega en tempos idos e que o autor recupera con agarimo.

(Texto publicado o día 26 de marzo de 2020 no xornal Faro de Vigo)

UNHA NOVELA DE FORMACIÓN. SUPERMULLER SEGUNDO NIETZSCHE

A casa xunto ao volcán

Xosé Ricardo Losada

Editorial Galaxia, Vigo, 2019, 197 páxinas.

 

O autor, profesor de Filosofía no ensino medio ten o propósito de amosar que a filosofía ten repercusións na vida real. Por veces, alguén pregunta para que serve a filosofía. Abondaría co replicar como fixo Montaigne: “Que a filosofía é aprender a morrer”. Mais sen chegar a situacións límites, Xoxé Ricardo Losada replica neste libro, a proposta narrativa coa que o autor gañou o Premio Viaductos de novela, e que vai dirixida a un amplo abano de lectores: adolescentes e público adulto, se ben, esta é unha novela de aprendizaxe que xurdiu co ánimo de experimentar desde a ficción a teoría nietzscheana do superhome, protagonizada desta volta por unha rapaza que desexa marcar os seus propios vieiros vitais.

A protagonista é unha rapaza de familia acomodada, pero esnaquizada, que, tras pasar toda a vida en Ourense, o novo destino laboral da nai obrígaa a vivir en Rianxo. Escríbelle ao que foi o seu profesor de Filosofía para contarlle o seu pasado de atrapada polas persoas que a rodean e o comezo do seu rexurdir, pero tamén a obriga de recompoñer os seus ideais vitais partindo da nada. En Rianxo comeza a facer voluntariamente cousas que lle custaba facer. O seu comportamento no instituto e enigmático e aquiescente case que ata o patolóxico. Ata que as explicacións verbo de Nietzsche do vello profesor de Filosofía, co que se relaciona de xeito epistolar, falando do home novo, do superhome, fai que experimente a evolución camelo, león, supermuller. Comeza un período insubmiso e rebelde. É o disfrace de leona. Fai mil falcatruadas, mais chega un intre, no que se metaforsea e se sente segura de mi mesma para construír. Comeza a fase de nena con trazos que Nietzshe lle atribúe, tirados do superhome: rapaza dunha grande madurez, unha supermuller.

Como más arriba anotei, esta é una novela de formación, dirixida fundamentalmente a adolescentes, pero que poden gorentar todo tipo de lectorado. Baseándose en Nietzsche, asistimos ao proceso de maduración dunha adolescente, percorrendo a diversas fases que no fondo atravesa a meirande parte dos adolescentes.

 

                    Xosé Ricardo Losada

 

O autor coñece á perfección  o ambiente académico e convivencial  dos institutos e non deixa de criticar o sistema educativo  que induce acertos profesores a impartir as súas clases como máquinas.  Mais non por iso aplaude as fases evolutivas da protagonista, se ben o lector tende a identificarse con ela cando se rebela contra as inxustizas. Na novela hai un claro rexeitamento do machismo. Escrita cun estilo de prosa que se axusta á forma de expresarse a xuventude, con personaxes ben perfilados. Unha novela que xoga a súa maneira co teoría nietzscheana do superhome.

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 12 de marzo de 2020)

MALDADES SEN NOME

Un lume azul

Pedro Feijoo

Edicións Xerais, Vigo, 2019, 574 páxinas.

 

Esta é, na miña estima, a novela máis dura publicada na narrativa galega. Tan inhumana, tan violenta que, tendo moito de thriller, quizais cumpriría encadrala nun novo subxénero:novela da maldade. Un lume azul é unha novela que, se na narrativa houbera unha deep web,  unha rede invisible como a de internet, debería estar nese precipicio profundo, porque o que Pedro Feijoo nos achega é un pesadelo tan monstruoso e abominable que dificilmente ten cabida na narrativa normal. O macabro asentado en Vigo e nos seus arredores.

Todo comeza cunha casa que arde e un corpo deitado ao pé da escaleira, pero a muller non morreu polo incendio.Ten o pescozo esganado. É soamente o prólogo dunha historia de maldades, na que dificilmente se pode ir máis alá no asañamento. Endalí que, se para o autor non foi fácil escribir esta longa novela de máis de cincocentas páxinas nunha estrutura non de todo lineal -abondan os flashbacks- para o lector asimilar moitas das súas páxinas resulta por veces vomitivo. Con vitimarios que primeiro foron vítimas e sufriron todo tipo de vexames, abusos e o asasinato do ser máis querido.

Abondará con amosar, a xeito de imaxes “expresionistas,” trazos dalgunhas secuencias: un “matrimonio republicano”: dous vellos espidos, afogados e desangrados nunha bañeira, amarrados con arame de espino e coas mans cortadas; un porco enorme ocupado en devorar a un home vivo: primeiro unha man, un brazo, finalmente a fazula esnaquizada por unha dentada nun túnel do Cabo Silleiro; un policía modélico, tan modélico que fora torturador, metido en toas as leas, agora xubilado, engaiolado nunha caixa co corpo untado de unto, atacado primeiro por un exército de cascudas e logo devorado lentamente por ratas porque o queren ver morrer de forma lenta e dolorosa;un médico crucificado, cravado sobre unha parede de formigón. Poren, non son estas vítimas as que tomaron as decisións importantes.

 

 

Pedro Feijoo

 

Os auténticos depredadores son outros: unha longa estirpe de poder e corrupción moral. E ese asoballamento dos poderosos sobre a xente humilde esta moi presente na novela. Mentres tanto a policía enfróntase aos casos, e por eles sabemos cómo se  vai avanzando na investigación, e outra voz que o fai en terceira persoa, infórmanos sobre a sorte das vítimas / vitimarios.

Esta novela é o paradigma da violencia máis estarrecedora. A súa lectura provoca o noxo de pensar que a condición humana é capaz de levar a cabo estas baixezas. O autor articula un encomiable traballo cunha estrutura apropiada: o lector sempre sabe máis do que descubre a policía. Emprega un galego coloquial moi apropiado para entender unha historia onde non hai misericordia.

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o día 20 de febreiro de 2020)

NOITE DE LOBOS E TIBURÓNS

Ninguén dorme

Rexina Vega

Edicións Laiovento, Santiago de Compostela, 74 páxinas

 

En retroautotradución,Laiovento publica esta novelaa breve de Xina Vega, descrita pola editorial coma un vómito, un ouveo. Unha novela breve alicerzada nunha estrutura compositiva con varias historias que corren de xeito paralelo.

Todo acontece nunha noite e nun edificio, un universo claustrofóbico, habitado por personaxes sen nome, despersonalizados, coa soidade como única compaña. Fascinados pola miseria e a animalidade, selan a amizade dos que mexan xuntos. E  a partir de aquí unha verdadeira noite de lobos e tiburóns. Un emigrante africano que chega sen papeis nun cayuco negro, coas lembranzas dos moitos que morreran ao seu lado. Unha rapaza nova que foxe do cárcere da súa casa, traga o noxo do condutor que  a recolle porque ten unha regaña e os homes danzan ao se redor. E así estrea a súa condición de presa. Ten fendiduras, néctar que atrae os homes. Por iso maldicirá o sexo que enerva os homes.

A parte central desta novela de lobos e presas é una escena de sexo animal. Entre eles non reloce o amor; só brilla o desexo da animalidade. Mais mesmo na sordidez, hai un pequeno espazo para a solidariedade dos vencidos, dos parias.

Os excluídos da terra, converxen na noite, encaixan o un no outro e apértanse. Narrativa do desgarro, se ben o libro de Xina Vega vai moito máis alá dos desgarres anímicos e corporais. Xina Vega narra o sinistro da cotidianeidade, o lado máis repulsivo da realidade.

Libro úbrico, con estados de excitación, de paroxismo, de desorde extrema, de violencia acumulada e non reprimida. E malia  a dureza destas páxinas non é lícito falar de masoquismo, porque a autora non se recrea no sórdido e as historias están ben ganduxadas e relatadas cunha prosa de primeira calidade.

 

     Rexina Vega

Tamén a técnica literaria desta pequena peza é moi diferente do que estamos acostumados. Moitas e boas doses de minimalismo, múltiples elipses impostas a mantenta  pola autora que de sobra sabe o que abonda con ser suxerido. As descricións soamente actúan a modo de pausas entre secuencias Mais Xina Vega metaforsea sen atrancos e de xeito orixinal. Ausencia de diálogos neste verdadeiro teatro do horrores narrado sen eufemismos.

(Texto publicado no xornal El Correo Gallego de Santiago de Compostela o día 2 de decembro,2019)

CARNICERÍAS PATRIÓTICAS

Matar o héroe

Adolfo Caamaño

Editorial Galaxia, Vigo, 2019,439 páxinas.

 

O poeta e narrador Adolfo Caamaño, obtivo con esta novela Matar o heroe o I Premio Villar Ponte, organizado polo concello de Viveiro para honrar os valores cívicos dos irmáns Villar Ponte.Estamos nun tempo no que as vilas e concellos galegos dunha certa entidade organizan premio literarios propios, un feito loable para as nosas letras, como tamén o era a contribución de moitos deles ao premio por antonomasia dos concellos galegos, O Blanco Amor que case desapareceu pola falta de colaboración das nosas entidades locais.

Matar o heroe poderiámola considerar una boa novela se o autor eludise un cento de páxinas na primeira e segunda parte: peripecias e constantes reflexións sobre a identidade do protagonista que non lle engaden nada a historia principal e retardan o se ritmo.

Non resulta doado encadrar Matar o heroe nun subxénero canónico da narrativa. É asemade una novela de aventuras na Güiana francesa que se converte nunha crúa, realista e visceral visión da brutalidade da Gran Guerra, que un combatente lle lembra a un seu amigo, compañeiro e amante nas batallas por medio de cartas. Ao rematar a Primeira Guerra Mundial, na que Charles Bonne-Mort se converte en heroe sen pretendelo, queda feito un fargallo de home -un obús deixouno mesmo sen a súa masculinidade-. Instalado nunha pequena localidade, Ville-Nom-Inconuu exerce o seu oficio de experto taxidermista. Pero pronto sente que alguén o quere envelenar. Nese proceso, pasa por catro fases que marcan a estrutura da novela, segundo a cor que vai adquirindo a súa pel. Será en efecto o obxecto dunha trama de corrupción organizada polo alcalde, o médico e o cabo da vila. Un urdido certamente esperpéntico, descrito case con humor. A única persoa que lle axuda é unha moza indíxena, Sikái, unha experta feiticeira que o convence de que explore os seus camiños e que a morte tamén pode ser outro camiño. A novela é unha incontestable alegación contra a primeira guerra industrializada.

 

                   Adolfo Caamaño

 

Desde o seu altruísmo e véndose como un eunuco, o protagonista describe de xeito realista e vivido en propia en propia carne, a barbaridade da guerra ese “caprichoso meniño da guerra”-, a súa farsa ao gusto dos altos graos militares. Unha guerra acugulada de corpos rebentados na lama. As tropas de choque coloniais usadas como carne de canón;o desprezo da vida dos soldados que amosaban os xenerais galos.  Críticas así mesmo contra o militarismo e o colonialismo. O sarcasmo por parte do protagonista no relato do masacre masivo, a crítica dos heroísmos patrióticos e unhas pingas de humanidade son o mellor da novela.

(Publicado no xornal Faro de Vigo o 21 de novembro de 2019)

DO AMOR POLIMORFO. FÓRA DAS MARCAS DO XÉNERO

As estacións do lobo

María Reimóndez

Edicións Xerais, Vigo, 2019, 387 páxinas.

 

Reitero, máis unha vez, que María Reióndez é unha escritora prolífica, cunha creatividade que semella non ter fin. Neste comentario acoutareime a unha nova achega, de esa súa novela río narrativo para adultos, o seu Ciclo dos elementos, un proxecto creativo moi extenso formado por sete novelas: dúas delas (En vías de extinción e A música dos seres vivos) integran o elemento terra. Dende o conflito e As cosas que non queremos oír forman parte do elemento lume. Outras tres novelas completarán os elementos  auga e aire. Unha delas, As estacións do lobo é a primeira achega ao terceiro elemento. En resumo, un ciclo narrativo, onde se aprecia unha certa unidade, ben sexa pola  historia, ben por compartiren algúns elementos..

   As estacións do lobo é unha novela onde practicamente nada acontece fóra da interioridade dos personaxes. O que de verdade importa nesta peza é a expresión dos pensamentos e emocións máis íntimas dos personaxes. Un xénero pois sumamente vital, literatura pura e dura podiamos dicir.

Mais na novela hai unha trama e hai sobre todo un punto crítico. O argumento xira arredor de Clara, unha rapaza luguesa, sentada e conxelada nun banco de Munic. Por debaixo dela un can que a observa; e no seu pasado unha adolescencia bastante aloucada e subterránea. Leváraa a Munic a relación con Franz, un ser prepotente e aborrecible, da que está ausente o amor, mais non a dominación masculina. Sen saber o idioma e nunha cidade estraña é totalmente dependente. Sostena a axuda de amigas e amigos que xa aparecían noutras novelas; e a súa adición e coñecemento do mundo dos cans, grazas ao que comezará a recuperase ata converterse nunha experta adestradora canina.

 

              María Reimóndez

O mais salientable da novela son as relacións persoais que se establece entre o grupo de amigos, que converte a obra de M. Reimóndez nunha novela contra o amor como convención. Entre eles practican o amor polimorfo, mais iso non significa que se deiten con calquera. Clara, e outros membros do grupo, é bisexual e non monógama. Ese é sen dúbida o punto de maior interese desta novela: a construción dun espazo de amores policéntricos. Fronte as relacións heterosexuais, gais, lesbianas, monógamas que a sociedade teima que son relevantes -as heterosexuais sempre-, a convivencia deste grupo de amigos, opta polo sexo libre e reparador (“o amor non é un espazo con candeados”, di Clara).O amor como respecto pola felicidade allea. Un ideal de vida non doado, ateigado de complicacións. Novela feminina e feminista que postula a conversión do home branco heterosexual, pero que recoñece asemade que entre as lesbianas hai moito que segar.

(Texto publicado no xornal Faro de Vigo o 14 de novembro, de 2019)

FEAS NO CENTRO. ANÉCDOTAS QUE NON CADRAN

O páxaro de nácara

Pura Salceda

Editorial Galaxia, Vigo, 2019, 411 páxinas.

 

Pura Salceda, filla de emigrantes, naceu na cidade de México.Mais desde os tres anos reside en Barcelona. Escritora de amplo percorrido que se desenvolve en diversos xéneros e linguas. Debuta arestora na narrativa galega de formato longo con O paxaro de nácara, unha novela que dificilmente ocupará os lugares cimeiros da narrativa galega. Tampouco nos do ano no que andamos, porque, malia ser unha narración con múltiples facianas e participar por igual da novela amorosa e da novela de investigación -isto último soamente na parte final- semella máis unha novela costumista na que retrata a aldea de Feás, no Concello de Boborás, perdéndose no retrato dos veciños, nas relacións  cos chegados cada ano de México; reflectido, iso si, un mundo duro e hostil ao que estaban afeitas as xentes das aldeas, mais faino sen analizalo ni interpretalo criticamente. A novela achéganos centos de anécdotas que pouco tiran da atención lectora.

A novela comeza pola descrición da familia de Nélida, unha muller que estivera e está namorada de Elías, pero que non tivo azos para seguilo na emigración a México. Agora casada, co seu home, vive un amor desgastado. Nélida reside en Barcelona, mais retorna a Feás para asistir ao funeral da avoa Delmira. Alí atopa a Elías, o antigo amante que regresara de México, e axiña o amor renace entre eles.

Boa parte da novela ten como núcleo temático a Feás: as conversas e liortas entre veciños, as rivalidades que se prolongan en México, o sufrimento dunha emigración masiva soportada con tal de erguer na aldea os grandes chalés e exhibir coches de gama alta. Mais o relato pérdese en narrar anécdotas e conversas insignificantes.

Porén, pouco a pouco van xurdindo sospeitas sobre a morte dun tío de Nélida , Gonzalo, e o aforcamento de Nora. Nélida e Elías fedellan  en todo e, sen actuar como detectives, van enchendo moitas lagoas desas mortes matadas. A última parte da novela convértese así nunha historia de traizóns, mortes, amoríos, baixos instintos, abusos sexuais, mentiras, medias verdades…

 

                        Pura Salceda

É esta a única parte da novela que, na miña estima, tira da atención do lector. Pura Salceda sérvese dunha arquitectura construtiva esteada nos diálogos, diálogos quizais sobreabundantes na novela. O  papel do narrador omnisciente limítase case sempre a darlle voz os distintos personaxes, moitos deles prescindibles. Novela non só costumista, senón tamén epocal xa que nos amosa a evolución no rural galego. Mais pouco máis pode agardar o lector: un achegamento minucioso á aldea de Feás  e aos  modos de vida dos seus fillos en México.

(Publicado no xornal Faro de Vigo o día 24 de outubro de 3019)

CUNHA ESCRITA SENSORIAL. DIVERSIDADE AFECTIVA E SEXUAL

As fauces feroces

Emma Pedreira

Baía Edicións, A Coruña, 123 páxinas.

 

Emma Pedreira ten no seu haber unha ampla obra poética. Cultiva asemade como narradora relatos curtos, mais non de forma exclusiva. En As fauces feroces, a autora achéganos as historias de catro mulleres, en situacións e tempos distintos, que compoñen un marco reflexivo sobre a maternidade, a diversidade nos afectos e varias formas de vivir a sexualidade.

Unha filla escritora, a súa nai tamén escritora que enlazan una reflexión sobre a relación nai-filla, suturada coa experiencia vital, e o proceso e condena da monxa lesbiana italiana Benedetta Carlini e a súa amiga Bartolomea. Xa que logo, unha conflitiva  historia de amor, tinxida coas circunstancias particulares de cada tempo: a época actual e a Contrarreforma.

Explora así a autora, mediante catro mulleres con diferentes relacións o que equivale a ser filla e a ser nai, ser amantes, con actos con elas relacionados. Catro mulleres que representan a millentas mulleres que non solicitan ser desculpadas. Soamente que lles permitan vivir a súa vida, non consonte cos desexos e expectativas alleas. E fano como a mellor forma de resistir contra as fauces feroces da vida. Mais, como se afirma no prólogo, neste libro hai diversas dentadas: recoñecerse perigosa para o sistema por querer vivir nas periferias; as segregacións por sexos, os desexos reprimidos, o agachar as pulsións.

Na primeira historia, unha filla escritora recoñece que non coñece a súa nai, a súa calidade materna; só coñece o que cabe nos seus libros. A filla redímese escribindo literatura infantil. Pola súa parte, a nai séntese envasada no baleiro. Pero nunca era o que tiña que ser: a súa nai.

Amalgamada con esta historia, a autora ofrécenos unha ficción histórica:a da monxa Benedetta Carlini e a da súa compañeira Bartolomea.Unha nota final recupera a historia real das dúas. A Beenedetta cómpranlle unha praza nun convento, onde aos trinta anos foi nomeada abadesa. Comeza a ter una serie de visións nas que certos homes trataban de matala.

 

                    Emma Pedreira

 

O papa da Contrarreforma quería silenciar os místicos que amosaban signos de espiritualidade independente, herética naqueles tempos. Moi pronto Benedetta foi confinada na súa cela como louca, e perigosa herética. Bartolomea sérvelle de compañía, e cando a Inquisición a interroga, confesa que eran amantes. No corpo da novela, E. Pedreira achéganos esta historia de represión e dominio do patriarcado, medinte certas imaxinacións de Benedetta e as confesións da súa amante. Desde os nove anos mergullada nunha vida gris no convento onde aprende a ser monxa, libre do desgaste de ter fillos, pero cos ovarios atrofiados, e vivindo en epifanías que lidaban co pecado. O seu amor foi considerado crime contra natura. Dúas historias fundidas pola diversidade afectiva e sexual, reflectidas nunha escrita moi sensorial e ateigada de corporalidade.

 

(Publicado no xornal Faro de Vigo o día 3 de outubro de 2019)

DEFICIENTE CALIDADE. COMO SE CREA E SE ESCRIBE UNHA NOVELA

Mnemea

José Duncan

Editorial Galaxia, Vigo, 2019,184  páxinas.

Xosé Duncan é especialista nos xéneros de fantasía e terror: relatos de misterio e arrepío como Contos Estraños, As Crónicas de Bran ou a distopía  Negruña. Arestora publica Mnemea. A referencia a Mnemea débese a que na mitoloxía grega é a musa da creación, ocupábase en darlle forma concreta ás ideas illadas. Ela é a que lembra (Mnemea, si é a memoria) e deixa plasmado por escrito  o que a súa irmá Meletea tiña matinado con anterioridade. Xa que logo, o mesmo rótulo  da novela indícanos que se trata dun texto no que é importante a reflexión sobre a creación literaria. Non resulta doado atopar unha liña argumental  nesta novela, porque no fondo, non é outra cousa que unha mestura de preocupacións literarias, de capacidades creativas, problemas de edición, con grandes mangados de fantasía, de mundos imaxinarios, coa presenza de Mnemea, algo de relacións humanas e, sobre todo, abondos materiais  para polemizar sobre o mundo literario.

Un narrador omnisciente relata os problemas creativos, editoriais e mesmo sentimentais do pasado e do presente de catro personaxes: Lois  Mourinho, Carla, Anna, escritora que fóra parella de Lois, e Sandra, editora. Lois Mourinho é un escritor de literatura fantástica en horas baixas. A novela intenta contarnos como Lois escribe a súa derradeira novela. El pon as ideas e Carla dálle forma, xurdindo así o problema da autoría, xa que Carla pasa por escribente, por “negra”, aínda que non lle guste ese papel. Ao longo do relato, o lector atopa moitas preguntas e reflexións sobre a fantasía que debe ser maxia inalcanzable, e sobre o lector que mantén o escritor nun espazo de confort. Reflexión asemade sobre os egos dos escritores, verbo dos certames e premios literarios que poden ser dirixidos para que o premiado sexa determinada persoa. Sobre certos editores  que só ceden parte da carne a aqueles que son do seu círculo. Verbo do papel da literatura fantástica: segunda a musa Mnemea remover consciencias, acadar cotas que a narrativa seria nunca conseguirá.

 

 

                 Xosé Duncan

 

Coido que a novela provocará certo desazo a non ser nos seareiros da literatura fantástica, atenuado quizais no desenlace, nas relacións humanas entre varios personaxes e no suspense final. O interese desta novela para lectores afastados dese mundo fantástico e dos problemas da creación literaria, penso que será mínimo. Na miña opinión, estanse a editar produtos de deficiente calidade, tantos pola dúas grandes editoras olívicas como polos contratos de autoedición. E todo iso non favorece a literatura de noso.

 (Texto publicado no xornal Faro de Vigo o 28 de setembro de 2019)